مقدمه
انسان موجود پيچيده¬اي است كه حتي خود وي نيز نمي¬تواند به اندرون روان و انديشه¬اش راه يابد در دنيايي كه دنياي تبليغات است اين موجود در معرض حوادث زيادي قرار مي¬گيرد بايد دقت كرد كه هر رفتار سياسي مي¬تواند يك حركت تبليغاتي باشد كه به منظور اغواي ديگران طراحي شده است و كشورهاي غربي تمام سعي خود را به كار مي¬گيرند كه به گونه¬اي بر كشورهاي جهان سوم غلبه يافته و آنها را تحت سلطه و سيطره خود در آورند.
براي اين منظور از ابزارهاي گوناگوني بهره گرفته¬اند رسانه¬هاي جمعي كمكي شاياني براي رسيدن به اين هدف به آنها كرده و مي¬كند از جمله تلويزيون– راديو– ماهواره…
ماهواره¬ها به عنوان يك وسيله ارتباطي و اطلاعاتي كه به شدت جوانان را به سوي خود جلب كرده و آنها را از فرهنگ اصيل خود دور كرده است. با گرايش جوانان به غرب اين كشورها به راحتي و بدون انجام جنگ¬هاي خونين و از طريق فرهنگ بر كشورهاي جهان سوم غلبه يافته¬اند.
تهاجم فرهنگي
مقولة وسيعي است كه در اطراف آن بسيار بحث شده است. منظور از هجوم فرهنگي آن است كه جامعه-اي تلاش كند كه فرهنگ خودش را بر جامعة ديگري كه طبعاً داراي فرهنگي خاصي مي¬باشد تحصيل كند يا دست كم، نوعي دگرگوني در فرهنگ آن جامعه به وجود آورد. اين كار هجوم فرهنگي تلقي مي¬شود.
اگر جامعه¬اي داراي فرهنگ منحط، ارزشهاي كاذب، باورهاي غلط باشد جامعة ديگري به انگيزه الهي و به قصد اصلاح سعي كند كه باورهاي غلط را از آن بزدايد و ارزشهاي غلط را به ارزشهاي صحيح تبديل نمايد اين كار ناپسند نيست ولي معمولاً از هجوم فرهنگي تاثير نابجا اراده مي¬شود كه كساني نسبت به جامعة ديگر انجام مي¬دهند و مي¬خواهد دگرگوني¬هاي نامطلوبي در آن جامعه يه وجود اوردند كه دست كم از ديد كساني كه از آن به هجوم تعبير مي¬كنند، اين دگرگونيها نامطلوب است اين دگرگوني ممكن است در سه بخش اساسي ظهور كند.
الف) در بخش شناختها و باورها، بينش افراد را نسبت به خدا، جهان و انسان تغيير دهند.
ب) در بخش ارزشها و گرايشها غير از شناختهايي كه انسانها نسبت به هر چيز دارند لازم است در زندگي آنها ارزشهايي نيز مطرح باشد زيرا زندگي بدون اعتقاد به يك سلسله ارزشها شكل انساني پيدا نمي¬كند. جوامع از نظر شناخت خوب و بد و ارزش و ضدارزش با هم اختلاف نظر دارند حال اگر جامعه¬اي يك سلسله ارزشها را پسنديد و به آنها دل بست اگر ديگران بخواهند كه آن ارزشها را تغيير دهند اين كار در بعد ارزشي هجوم فرهنگي است. آنچه مشكل رفتار انسان را تعيين مي¬كند باورها و ارزشهايي است كه بدانها اعتقاد دارد.
ج) در رفتارها و كردارها، وقتي باور ئ ارزشها به نوبة خود تغيير كنند خودبه¬خود رفتار انسانها هم تغيير خواهد كرد از اينرو كسانيكه مي¬خواهند به فرهنگ جامعه¬اي هجوم ببرند سعي مي¬كنند در الگوهاي رفتاري افراد آن جامعه تغييراتي به وجود آورند براي اين كار هم شيوه¬هاي گوناگوني وجود دارد كه ارزيابي شده و مورد استفاده قرار مي¬گيرد به طور خلاصه، منظور از هجوم فرهنگي در جامعة ما اين است كه شناخت¬هاي مردم جامعة ما را نسبت به جهان و انسان و ارزشهايي كه به آنها دل بسته¬ايم و شيوة رفتار فردي و اجتماعي¬مان را به گونه¬اي كه به نفع خودشان باشد تغيير دهند.
تهاجم و تبادل فرهنگي
يكي از موضوعات اساسي در عرصه بررسي مسائل فرهنگي بررسي تفاوت «تبادل فرهنگي» و «تهاجم فرهنگي» است. گروهي از كسانيكه منكر هر نوع تهاجم فرهنگي از سوي دشمنان هستند اقدامات آنان را در عرصة تبادل فرهنگي توجيه مي¬كنند.
- در تبادل فرهنگي، ملت گيرندة فرهنگ، چيزهايي مطبوع و دلنشين را مي¬گيرد. اما در تهاجم فرهنگي چيزهايي را كه به ملت مورد تهاجم مي¬دهند. كه خوب نيست و آن ملت حق انتخاب را ندارد.
- تبادل فرهنگي از طرف ملتهاست اما تهاجم فرهنگي از طرف دشمن انجام مي¬شود.
- تبادل فرهنگي هنگام قوت يك ملت انجام مي¬گيرد ولي تهاجم فرهنگي در روزگار ضعف يك ملت به وقوع مي¬پيوندد.
- تبادل فرهنگي يك نياز است و لذا لازم است. اما تهاجم فرهنگي يك تحميل است يعني عناصر ناسازگار با فرهنگ ملي آن به زور وارد كشور مي¬شود.
- در تبادل فرهنگي، ملت آن چيزي را از ما ساير فرهنگها مي¬گيرد كه خود مي¬خواهد و مورد نيازش خود مي¬خواهد به او مي¬دهد و نقاط مثبت و سازندة فرهنگ خود را به آن ملت نمي¬دهد. باري، فرهنگ سرماية معنوي يك ملت به حساب مي¬آيد و مانند خوني كه در بدن جاري است در همة شئون زندگي انسان جريان دارد. آينة شفتفي است كه شخصيت علمي، عملي، عقلي و احساسي يك قوم در آن انعكاس مي¬يابد و روح و جان هر تمدني را تشكيل مي¬دهد كه در حقيقت، تمدن¬ها نمود و نشان ظاهري فرهنگ¬ها هستند.
اهداف جنگ نرم (تهاجم فرهنگي)
اگر جنگ را يك نوع رويايي، مقابله و كشمكش بين دو طرف تصور كنيم. در اين جنگ هر يك از طرفين به دنبال اهدافي هستند. هرگاه تهاجمي، جنگ نرم را عليه مجموعه¬اي آغاز نمايد، در جامعه هدف با دنبال دستيابي به چهار هدف عمده مي¬باشد.
1- ايجاد تغيير در اعتقادات و باورها
مهم¬ترين و اصلي¬ترين هدف جنگ نرم را بايد ايجاد تغيير و دگرگوني در باورها و اعتقادات جامعه هدف جنگ نرم دانست. اعتقادات و باورها، اساس حركت يك جامعه به شمار مي¬آيند. هر انساني براساس باورها و اعتقادات است.
2- ايجاد تغيير در افكار و انديشه¬ها
چنانكه دشمنان يك ملت، با جنگ نرم بتوانند در باورها و اعتقادات يك ملتي رسوخ كرده و با ايجاد شك و ترديد، آن باورها و اعتقادات را مخدوش و متزلزل نمايند،‌زمينه¬ها و بسترهاي لازم براي هدف بعدي، يعني ايجاد تغيير در چگونگي فكر كردن و انديشيدن در حوزه¬هاي گوناگون فراهم مي¬شود. بنابراين هدف عمدة ديگر در جنگ نرم، ايجاد تغيير در افكار جامعه است.
3- ايجاد تغيير در رفتار
رفتارهاي يك جامعه مبتني بر اعتقادات، باورها و چگونگي فكر كردن و انديشيدن افراد آن جامعه مي-باشد. با تغييرات اساسي در اين مباني، مدل¬هاي رفتاري در حوزه¬هاي گوناگون تغيير مي¬كند. در واقع مدلهاي رفتاري در هر جامعه¬اي، براساس نوع باورها و اعتقادات و چگونگي فكر و انديشه در آن جامعه شكل مي¬گيرد. بديهي است كه با تغيير هر نوع باور و انديشه¬اي، مدلهاي رفتاري جديد براساس باورها و افكار جديد جايگزين مدلهاي قبلي مي¬گردد.
4- ايجاد تغيير در ساختار سياسي
هدف نهايي در جنگ نرم عليه يك ملت، ايجاد تغيير و دگرگوني در ساختارهاي سياسي آن جامعه و جايگزين كردن ساختارهاي جديد مي¬باشد. اهداف ذكر شده در يك فرآيند و به صورت خطي دنبال مي¬گردد. با ايجاد تغيير در باورها، افكار و رفتارهاي يك جامعه، به صورت طبيعي مدل رفتارهاي حمايتي از ساختار سياسي موجود، تغيير پيدا كرده و مدلهاي چالشي جايگزين آن مي¬شود.
در يك جامعه، مردم در شرايطي با نظام سياسي خود به چالش بر مي¬خيزند كه ديگر آن را مشروع ندانند و از نظر آنان مسئولان سياسي مقبوليت خود را از دست داده باشند.
بنابراين مشروعيت¬زدايي و مقبوليت¬زدايي براي ايجاد بحران، ناآرامي و بي¬ثبات¬سازي در جامعه هدف از كار ويژه¬اي اصلي جنگ نرم به حساب مي¬آيد. هر گاه يك نظام سياسي مشروعيت و مقبوليت خود را در بين ملتش از دست بدهد، به راحتي زمينه¬هاي لازم براي تغيير آن ساختار و نظام سياسي و جايگزين شدن يك نظام و ساختار جديد فراهم مي¬گردد.
دشمنان انقلاب اسلامي و نظام مقدس جمهوري اسلامي، در دهة اول انقلاب، تمامي قدرت سخت افزاري خود را براي شكست انقلاب و ساقط كردن جمهوري اسلامي به صحنه آورده و به شكل¬هاي گوناگون از قبيل راه¬اندازي غائله¬هاي تجزيه¬طلبي در مناطق قوميتي، راه¬اندازي تروريسم داخلي تلاش كردند به اهداف خود برسند.
ناكامي دشمنان در همه اين اقدامات، سبب گرديد آنان به اين جمع¬بندي برسند كه تا زمانيكه مردم ايران اساس باورهاي اسلامي خود عمل نمايند، مدافع نظام اسلامي بوده و هيچ قدرتي قادر به شكست جمهوري اسلامي نخواهد بود.
آنان بر اين تصور هستند كه با ايجاد تغيير در فرهنگ اسلامي مردم ايران مي¬توانند در نهايت جمهوري اسلامي را ساقط و يك نظام غيرديني جايگزين آن كنند به همين منظور دست به تهاجم فرهنگي و جنگ نرم با كشور ايران زده¬اند.
همچنان كه بيماريهاي جسمي موجب اختلال در سيستم بدن مي¬شود، آسيب¬ها و ناهنجاريهاي اجتماعي نيز ضعف و انحطاط جامعه را در پي دارد. به همين جهت، آسيب¬شناسان اجتماعي بايد تلاش كنند تا در برابر بحرانهاي فرهنگي، سياسي، افتصادي، ديني و معنوي و فرآيند پيشگيري و عمليات درمان را ميسر سازند.
لذا بايد دنبال آسيب¬شناسي بود. آسيب¬شناسي در اصطلاح علوم طبيعي، عبارت است از مطالعه و شناخت ريشه بي¬نظمي¬ها در ارگانيسم انسان.
شايان ذكر است كه مطالعه و شناخت آسيب¬هاي اجتماعي و علل و عوامل پيدايي آنها، پيشگيري از وقوع جرم و انحراف در جامعه به منظور بهسازي محيط زندگي جمعي و خانوادگي، درمان كج¬روي¬هاي اجتماعي با شيوه¬ها و روش¬هاي علمي، از مهمترين اهداف آسيب¬شناسي اجتماعي است.
ابزارهاي تهاجم فرهنگي
ابزارهاي گوناگوني براي رسيدن به مقاصد خود دارند كه در ظاهر ساده¬اند ولي در پشت هر يك از آنها تاكتيك¬هاي علمي بسياري وجود دارد و ما اهميت آنها را درك نمي¬كنيم. متأسفانه با همة درك سياسي خوبي كه داريم درك فرهنگي ما قوي نيست. متأسفانه پس از انقلاب نيز در اين زمينه رشد نكرده¬ايم. جوان سيزده، چهارده ساله با التماس، پدر و مادر خود را راضي مي¬كند كه به جبهه برود و نارنجك به كمر مي¬بندد و به زير تانك مي¬رود، چه عاملي باعث ايجاد چنين روحيه¬اي در او شده است. اعتقاد به اينكه خدايي هست و عالم ديگري وجود دارد، اين فداكاري¬ها پاداش دارد و انسان به محبوب خود نايل مي¬شود اين اعتقادات، جوانان ما را به ميدان جهاد مي¬كشاند.
اگر بخواهند اين روحيه را از ما بگيرند بايد چه كنند؟ هيچ راهي بهتر از اين وجود ندارد كه ايمان را از آنها بگيرند؛ اين تعييني كه به عالم آخرت، حساب و كتاب و ماوراء الطبيعه، دارند به شك تبديل كنند. انساني كه شك داشته باشد العياذبالله، خدا هست يا نيست، عالم آخرتي هست يا نيست و جهنمي هست يا نيست فداكاري نمي¬كند.
از جمله ابزارها بي¬تهاجم فرهنگي از اين قرارند:
1) مطبوعات
2) راديو
3) تلويزيون
4) كامپيوتر
5) ماهواره
و… كه در اين به بررسي آسيب¬هاي ماهواره در استان آذربايجان¬غربي پرداخته شده است.
رسانه¬هاي جمعي از قوي¬ترين و بارزترين ابزاري هستند كه استكبار جهاني جهت مقابله با كشورهاي جهان سوّم مخصوصاً كشورهاي اسلامي از آن استفاده نموده است. مجموعه¬اي كه اكنون ابعاد جديدتري به خود گرفته و با استفاده از وسايل ارتباط جمعي پيشرفته مانند ماهواره و اينترنت درصدد تسخير فرهنگي و عقيدتي كشورها برآمده است.
رسانه¬هايي كه در طيّ ساليان متمادي به زبان¬هاي مختلف دنيا (و از جمله زبان فارسي) به تهيه و پخش برنامه¬هاي مختلف پرداخته و بر طبق آمار، انحصار تبليغاتي غرب به حدّي است كه 75% از اخبار، فيلم¬ها، برنامه¬ها و گزارشهاي ساير كشورها را تغذيه مي¬كنند. اين در حالي است كه بيشترين سود ممكنه را نيز به جيب خود مي¬ريزند.
جالب توجه آن است كه مقدار برنامه¬هاي ارسال شده از طرف سرمايه¬داران غربي به سوي كشورهاي آسيايي، آفريقاي و آمريكاي لاتين 100 برابر بيش از مقداري است كه اين كشورها به غرب ارسال مي-كنند، و به خوبي مشخص است كه چگونه روزنامه¬ها و راديو و تلويزيون اين كشورها در اسارت سيستم تبليغاتي و اطلاعاتي غرب مي¬باشد و بعد از انقلاب به طور چشمگيري به حجم اين تبليغات بنابر ماهيت استكباري خويش و احساس خطري كه از جانب اين انقلاب الهي كرده¬اند، افزوده¬اند و به طور وسيعي به پخش فيلم¬ها و ترانه¬هاي مبتذل اخلاقي، آهنگ¬هاي غربي، شوهاي ويدئويي، ترور شخصيت¬ها، تحريف واقعيت¬ها و خصوصاً حربة جديد يعمي پخش اين برنامه¬ها از طريق ماهواره پرداخته¬اند.
تعريف ماهواره
قمرهاي مصنوعي كه در مداري، گرد زمين به حركت در مي¬آيد و مجهز به فرستنده¬هاي راديويي و تلويزيوني هستند و مي¬توانند مناطق وسيعي را تحت پوشش صدا و تصوير قرار دهند، ماهواره ناميده مي¬شود.
رشد و توسعة تكنولوژي، تحولي عميق و گسترده در صحنة تبليغات به وجود آورده است. امروزه ماهواره¬هاي پيشرفته، فضاي فرهنگي جهان را پوشش مي¬دهند و بدون شك در افكار، رفتار و منش انسان تأثير به سزايي دارند.
گسترش تكنولوژي¬هاي اطلاعاتي نظير ماهواره و اينترنت، مرزهاي جهان امروز را به مرزهاي شيشه¬اي تبديل كرده¬اند و به مرور و با حذف مرزهاي جهان امروز را به مرزهاي شيشه¬اي كرده¬اند و به مرور با حذف مرزهاي فيزيكي امكان كنترل و اعمال نظر بر گردش اطلاعات را از دولتهاي محلي مي¬گيرند.
مك دوهان نظريه¬پرداز دهكده جهاني ارتباطات اعتقاد دارد كه در رسانه يك ابزار نيست خود پيام است. تلويزيون ابزار پيام¬رساني نيست خود پيام است. بنابراين يكي از عواملي كه امروزه بسته اصلي تحقق اعمال سلطه استكبار جهاني در تحميل نظم نوين جهاني را فراهم مي¬كند رسانه¬هاي ارتباطي قدرتمند نظير ماهواره و اينترنت است.

بررسي آسيب¬هاي ماهواره در استان آذربايجان¬غربي
تأثيرات منفي ماهواره به عنوان ابزار جنگ رواني را در بخش¬هاي زير مي¬توان مطرح ساخت:
- مضرّات اقتصادي
- مضرّات سياسي
- مضرّات اجتماعي، فرهنگي
- مضرّات نظامي
مضرّات اقتصادي ماهواره در استان
الف) مردم جهت خريد دستگاه¬هاي دريافت كنندة امواج ماهواره¬اي متحمّل هزينه¬اي مي¬شوند و همين قضيه بخشي از درآمد مردم را براي خريد دستگاههاي خارجي صرف نمايد.
ب) با تبليغ كالاهاي خارجي از طريق ماهواره باعث جلب افراد به مصرف و خريداري كالاهاي خارجي شده و از ارزش كالاهاي توليد شده توسط كشور و همچنين استان كاسته و در نتيجه سرماية ملي را به خطر مي¬اندازد.
ج) تبليغ فرهنگ غرب و ترويج آن از سوي كشورهاي بيگانه باعث روي آوردن جوانان استان به مواد مخدّر و روان¬گردان و… شده و از نيروي كار مثبت وكارآفريني جوانان استان مي¬كاهد و در نتيجه گرفتار فقر مي¬گردند.
د) توسعة قاچاق و رفاه اقتصادي نيز از مضرّات اقتصادي ماهواره در استان هست.
متاسفانه در استان آذربايجان¬غربي به علّت نزديكي به مرز قاچاق در ميان افراد منطقه رو به افزايش بوده و در نتيجه تأثير منفي در اقتصاد كشور مي¬گذارد.
و بسياري مضرات اقتصادي ديگري كه با بررسي و تحليل قابل دستيابي است بايد توجه كرد كه مكتب اقتصادي اسلام مشتمل بر قضاياي (بايدي) است كه از فلسفه اقتصادي گرفته مي¬شود برخي از اين قضايا به صورت اصول مسلم در اقتصاد تلقي مي¬شود و زيربناي نظام اقتصادي را مي¬سازند كه از آن به مباني اقتصادي تعبير مي¬شود مانند ماليت و ارزش، عدالت اقتصادي و استقلال و رشد اقتصادي هر نظامي كه داراي اين مباني باشد از نظر اسلام اقتصاد پويايي خواهد داشت و مي¬توان از مضرّات ديگر ماهواره از لحاظ اقتصادي به اسراف اشاره كرد چرا كه مشخص با نگاه كردن به برنامه¬هاي ماهواره¬اي در مخارج مشخصي و خانوادگي خود اسراف مي¬كند و به تضييع حقوق خود و خانواده يا به مصرف بيهوده نيروي برق مي¬پردازد. گسترش روح اسراف¬گرايي با قناعت زندگي كردن را از بين برده و باعث وابستگي اقتصادي به كشورهاي بيگانه مي¬گردد.
ولخرجي و اسراف انسان را در مسير خوشگذراني قرار مي¬دهد و زماني نخواهد گذشت كه اسرافكار با شكست اخلاقي مواجه مي¬شود و به راحتي به هر گناهي به ويژه جرايم اقتصادي تن مي¬دهد. از جمله جرايم اقتصادي در استان مي¬توان به دزدي، رشوه¬¬خواري– رباخواري و… اشاره نمود كه همة اينها به نوعي با تأثيرات منفي ماهواره در ارتباط هستند.
مضرّات سياسي ماهواره در استان
كشورهايي كه وظيفة پخش برنامه¬هاي ماهواره¬ها را بر عهده مي¬گيرند اهداف سياسي خاصّي را دنبال مي¬نمايند از طريق برنامه¬هاي ماهواره¬ها يك سري جنجانهاي سياسي را راه¬اندازي مي¬كنند البته بايد توجه كرد كه اين موضع¬گيريهاي سياسي خود منشأ اقتصادي، اجتماعي، و حتي نظامي دارند.
استعمارگران از طريق ارائه برنامه¬هاي باب طبع جهان سوم به دنبال برنامه¬هاي جذّاب و پرتماشاچي هستند تا از طريق جوسازي و فريفتن اين كشورها از همة مسائل به نفع خود بهره¬برداري كنند از جمله تأثيرات منفي ماهواره از لحاظ سياسي در استان ايجاد تفرقه ميان فرقه¬ها و مذاهب مختلف ديني از جمله اختلاف بين شيعه و سنّي است.
از آنجا كه ايجاد اختلاف به عنوان اهداف اصلي كشورهاي بيگانه مي¬باشد از هر گونه تبليغات منفي براي رسيدن به اين دريغ نمي¬كنند.
مضرات اجتماعي، فرهنگي ماهواره در استان
برنامه¬هاي ماهواره¬اي با ترويج آداب و رسوم خاص غرب در ميان خانواده¬ها باعث كم¬رنگ شدن عادات و رسوم اسلامي در استان گرديده¬اند. اعضاي خانواده¬ها به سوي فرهنگ غرب متمايل گشته و از فرهنگ اسلامي فاصله مي¬گيرند.
بر اثر برنامه¬هاي ماهواره¬اي ارزشهاي ديني در استان روزبه¬روز كم¬رنگ شده و منّد ارزشهاي جايگزين آنها مي¬شوند.
افراد كه تحت تاثير برنامه¬هاي ماهواره¬اي قرار مي¬گيرند هويت خودشان را از دست مي¬دهند و قادر به تشخيص سره از ناسره نيستند و به راحتي در معرض هدف تهاجم فرهنگي كشورهاي غرب قرار مي-گيرند كه در استان آ.غ هم اين امر زياد ديده مي¬شود.
وقتي اصول¬ها و آرمان¬ها كه به عنوان ارزش اجتماعي مطرح مي¬شوند تهديد شود نظام فرهنگي جامعه متزلزل مي¬گردد كه به سادگي نمي¬توان آن را ترميم كرد.
اگر جامعه¬اي شاهد باشد كه هويت انساني، فضيلت اخلاقي خود را كه براي پاسداري از آن فداكاري¬هاي زيادي انجام داده مورد ترديد قرار داده¬اند بايد بداند كه امنيت فرهنگي او در معرض آسيب جدي قرار گرفته است.
روي آوردن جوانان به مُدگرايي و مصرف روزافزون وسايل آرايشي از ديگر مضرّات اجتماعي– فرهنگي ماهواره در بين جوانان استان مي¬باشد.
گسترش فساد اخلاقي در بين جوانان استان: براي مثال روي آوردن جوانان به مراكز فساد هر چند به صورت پنهاني، افزايش روابط ناسالم بين دختران و پسران، از دست دادن ايمان و در نتيجه احساس پوچي و خودكشي، بي¬احترامي به ئالدين، از بين رفتن معيارهاي صحيح معاملات اجتماعي در بين آنان، از بين رفتن بنياد خانواده¬ها و افزايش طلاق، افزايش بچه¬هاي بي¬سرپرست، بي¬حيايي و بي¬عفتي در بين دختران استان
- كمرنگ شدن نقش روحانيت و همچنين كم¬رنگ شدن ارتباط حوزه و دانشگاه در استان
- اهانت به ارزش و مقام زن در استان
نمونه¬هاي مطرح شده از مضرات فرهنگي و اجتماعي، موارد معدودي است كه به آنها اشاره شد و با دقت و بررسي بيشتر در سطح استان مطمئناً تاثيرات منفي ديگر آن را مي¬توان يافت.

مضرّات نظامي ماهواره در استان
استفاده از زور و تهديد همواره نقش مهمي در روابط بين¬المللي كشورها داشته است و پيشرفت¬هاي تكنولوژي در روندهاي نظامي اثر مهمي مي¬گذارد. تهديدهاي غرب عليه كشورهاي جهان سوم كه از طريق ماهواره¬ها همه روزه پخش مي¬شود نقش بازدارندگي دفاعي ايجاد كرده، بازدارندگي كه از طريق آن تصميم گيرندگان يك دولت با تهديد دشمنان بالقوه درصدد جلوگيري از برخي از اعمال آنها برمي¬آيند.
از جمله مضرات نظامي ماهواره در استان پديدة پان تركيسم بود كه با تبليغ¬هاي سوء غرب در استان ايجاد شده بود.
ايجاد رعب و ترس و ترديد نسبت به قدرت نظامي كشور خود در بين جوانان استان از ديگر مضرّات نظامي ماهواره مي¬توان ياد نمود.
اگر عصري را كه در آن زندگي مي¬كنيم، به خصوص دهه¬هاي اخير را، عصر بحران فرهنگي بناميم نام بدي را انتخاب نكرده¬ايم. در تاريخ تمدن بشر دوره¬هاي مختلفي ديده مي¬شود كه بنابه مناسبت¬هايي، نام-گذاريهاي مختلفي شده است؛ ولي شايد در هيچ دوره¬اي نبوده كه در بيشتر كشورهاي دنيا يك بحران فرهنگي، كه از ديدگاه بحران هويت ناميده مي¬شود، به اين وسعت وجود داشته باشد.
از ديدگاه قرآن، هرگاه تعاليم دين و ايدئولوژي مسلمين و يا منافع و مصالح اعضاي جامعة قرآني، از سوي دشمن مورد تهاجم و تجاوز قرار گيرد و يا به خطر افتد، برهمة مسلمانان و اعضاي جامعة قرآني – اعم از زن و مرد و پير و جوان– واجب است تا به مقابله با آن بپردازند و از كيان اسلام و مسلمين دفاع كنند و به نصرت و ياري و مسلمين بشتابند.
آيات بسياري در قرآن بر اين حقيقت دلالت دارد.
از جمله آيه شريفه 60 سوره سوره انفال كه مفادش آن اين است:
«مسلمانان بايد خود را براي مقابله با دشمنان چنان مجهّز و مسلّح سازند و از لحاظ قدرت نظامي و اقتصادي چنان نيرومند و آماده سازند كه دشمن هرگز خيال حمله و تجاوز را بر سه نپروراند و از هر گونه تهاجم و آسيب¬رساني، بهراسد. »
راه¬هاي مقابله با برنامه¬هاي ماهواره¬ها
ماهواره¬هاي موجود بر فراز جهان، از طرفي مسلط بر زمين بوده و از طرف ديگر تأمين كنندة اهداف هدايت كنندگان آنها هستند، ما مي¬دانيم كه اين نوع ارتباط يك جانبه هيچ شباهتي به تبادل فرهنگي ندارد و بيشتر تهاجم فرهنگي و جنگ رواني است.
قبل از ورود به بحث راه¬هاي مقابله ابتدا لازم است ماهيت تهاجم فرهنگي را شناسايي نماييم. آيا مي¬توان گفت كه تهاجم فرهنگي را شناسايي نماييم. آيا مي¬توان مثل حربه¬هاي سياسي است؟ به طور كلي تهاجم فرهنگي را مي¬توان چنين تعريف نمود.
تهاجم فرهنگي عبارت است يورش معنوي به آداب رسوم، سنن، ارزش¬ها و هنجارهاي ديرينة يك ملت و القاي ارزش¬هاي مورد نظر خود و تغييرمندهاي اجتماعي و فرهنگ همان ملت جهت جذب سرمايه¬هاي ملي آنان.
بديهي است كه هر دري درماني دارد و هر زهري پادزهري. زخم تهاجم فرهنگي را با قواي قهرية يك مهلكت نمي¬توان درمان نمود. درمان و مقابله بايد مثل تهاجم، فرهنگي باشد مسلم است كه بايد درمان همه جانبه صورت پذيرد. چرا كه از طرفي بايد مردم خود را از گرداب هولناك ماهواره¬ها نجات دهيم و از طرف ديگر بايد با برنامه¬هاي برون مرزي مقابله به مثل نماييم. بايد با ارسال برنامه¬هاي مفيد، اصيل و مهم¬تر از همه جذاب براي ملّت خود و ساير ملل عرصه را بر استعمارگران تنگ نماييم. اين عمل اگر با برنامه¬ريزي دقيق و حساب شده صورت گيرد در نهايت موجب رونق اقتصادي، شكوفايي تمدن، فرهنگ و استعدادهاي بالقوه دروني و چندين تأثير مثبت ديگر خواهد شد. سپس به طور كلي بايد دو اقدام يا اقدامات عهده در مورد درمان و مقابله در اين جنگ نابرابر رواني صورت پذيرد.
الف) اقدامات درون مرزي
در اين زمينه، مهمترين اقدامي كه مي¬تواند صورت گيرد، افزايش سطح آگاهي مردم از طريق رسانه¬هاي ارتباط جمعي است. تبيين اين حقيقت كه برنامه¬هاي ماهواره¬اي چه عواقب سوئي در پي دارد وقتي موثر است كه فرد اعضاي يك جامعه به عواقب آن آگاه باشند. قدر مسلم گام مهم و جدي در جلوگيري از اشاعة برنامه¬هاي ماهواره¬اي برداشته خواهد شد.
البته تاثيري كه اقدام غيرمستقيم مي¬تواند بگذارد قابل قياس با هيچ اقدام ديگري نيست. منظور از اقدام مستقيم اين است كه بدون صحبت از ماهواره و تأثيراتش از طريق پخش برنامه¬هاي بهتر، مفيدتر و جذاب¬تر (با رعايت اصول قانون اساسي) از تعداد تماشاچيان اين چنين برنامه¬هايي بكاهند چنين روشي بسيار معقول مي¬نمايد:
اقدامات قانون¬گذاري از طريق ممنوع كردن خريد و فروش و استفاده از ماهواره¬ها تا حدودي قادر است در دل برخي افراد شرافتمند ايجاد ترس نموده و آنان را از اين طريق (اگر قصد استفاده داشتند) از خريد و استفادة از آن منصرف بنمايد.
به هر تقدير اگر در عرصة جنگ رواني به طور غيرمستقيم با استفاده از جديدترين دستاوردهاي علمي، فرهنگي، هنري و تجربيات و اندوخته¬هاي مختصصان رشته¬هاي مختلف از جمله روان¬شناسان، جامعه¬شناسان و مردم¬شناسان و… وارد شويم. تأثير عملكردها به مراتب بيشتر خواهد بود. در اين صورت همان شيوه¬اي كه غرب بر روي آن سرمايه¬گذاري كرده و به بيگانگان (يعني كشورهاي جهان سوم) عرضه مي¬نمايد براي ملت كشور خودمان به كار گيريم در واقع كاري كه غرب براي بيگانگان انجام مي¬دهد براي خود انجام داده¬ايم.
ب) اقدامات برون مرزي
همان طور كه قبلاً توضيح داده شد اقدامات درون مرزي كافي نبوده و نياز مبرم به اقدامات برون مرزي نيز مي¬باشد؛ چرا كه اساساً جنگ رواني يك بحث فراملي بوده و بايد در عرصة بين¬المللي با آن برخورد شود. چنين برخوردي بايد فرهنگي موضع¬گيري نمايد.
اولين گام در اين زمينه ارائه برنامه¬هاي برون مرزي مشتمل بر مسائل فرهنگي، مذهبي و تبليغي مي¬باشد اين عملكرد شايد در نظر اول منطقي جلوه نكند و گمان رود كه نيازي بدين كار نمي¬باشد ولي با تعمق و ژرف¬نگري در اين مسأله لزوم آن آشكار مي¬شود. ارائه چنين برنامه¬هايي اگر از طريق ماهواره باشد بهتر و تأثير آن بيشتر خواهد بود ولي اگر اين برنامه¬ها تنها به برخي كشورهاي هم¬جوار ارسال شود و ماهواره¬اي در كار نباشد مانند اين است كه با تير و كمان به جنگ با اسلحة گرم برويم، جنگ، جنگ رواني است. اگر سلاح جنگ بهتر از سلاح دشمن نباشد لااقل نبايد ضعيف¬تر باشد.
سوالي كه اين جا مطرح مي¬شود اين است كه بيشتر ممالك جهان سوم يا در حال توسعه از لحاظ اقتصادي و توانايي عملي در مرحله¬اي نيستند كه بتوانند چنين غول¬هايي را به جو زمين ارسال نمايند پس آيا آنان محكومند؟
جواب اين سؤال در اتحاد ملت¬ها نهفته است. اتحاد آگاهانة مهالك متعدد و عدم وابستگي سياسي، اقتصادي و فرهنگي به استعمارگران خواهد توانست هم آنان را از لحاظ اقتصادي بر اين كار توانا نمايد و هم از لحاظ علمي با همفكري متخصصان اين قابليت را به دست خواهد داد.
نتيجه
با مطالعات انجام شد، مي¬توان چنين نتيجه گرفت:
آسيب¬هاي ماهواره شامل تمام ابعاد زندگي انسان مي¬گردد. اين ابزار اگر به صورت صحيح استفاده نگردد به اقتصاد، سياست، اجتماع و فرهنگ و حتي از بّعد نظامي به امنيت كشور لطمه وارد مي¬سازد.
كشورهاي بيگانه از ماهواره به عنوان ابزاري براي جنگ رواني و تبليغات و شايعات نادرست استفاده مي¬كنند و با تأثير در احساسات و انديشه¬ها و رفتارهاي افراد باعث دور شدن آنها از فرهنگ اصيل خود و تمايل به فرهنگ¬هاي غرب مي¬شوند. آنها با شستشوي مغزي و جنگ اطلاعاتي اعتمادبه¬نفس را از جوانان گرفته و آنها را بيهودگي و بي¬هدفي مي¬كشانند.
از آنجا كه مضرّات ماهواره در استان آ.غ زياد به چشم مي¬خورد، اميدواريم كه با استفادة صحيح از اين ابزار جوانان از دام تهاجم فرهنگي رها شد. و با گرايش به اسلام ناب محمدي جامعه¬اي سالم را ايجاد كرده و امنيت را در تمام ابعاد در كشورشان برقرار سازند.
فهرست منابع
1- قرآن كريم
2- پژوهشكدة تحقيقات اسلامي، جنگ رواني، قم، انتشارات زفرم هدايت، 1383.
3- پژوهشكدة تحقيقات اسلامي، تبليغ دين از منظر دين، قم، انتشارات زفرم هدايت، 1383.
4- تقوي، سيدرضا، تأملات فرهنگي، تهران نشر نخيل، 1384.
5- داود رنجبران، جنگ نرم، تهران، نشر نخيل، 1384.
6- غفاري، حسين، ويژگيهاي جامعة قرآني، قم، دفتر انتشارات اسلامي، 1387.
7- مركز پژوهش¬هاي¬اسلامي، رواق انديشه، قم، انتشارات مركزپژوهش¬هاي اسلامي صداوسيما، 1383.
8- مصباح ¬يزدي، محمدتقي، تهاجم فرهنگي، قم، انتشارات موسسة آموزشي و پژوهشي امام-خميني(ره)، 1380.
9- معاونت سياسي نمايندگي ولي فقيه در نيروي مقاومت بسيج و سپاه، بررسي و تحليل اهم مسائل سياسي روز، تهران، معاونت آموزشي نيروي مقاومت بسيج سپاه، 1381.
10- نادري، محمدمهدي، كاوش¬ها و چالش¬ها، قم، انتشارات مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام-خميني(ره)، 1379.
11- طرح پرسشنامه.مقدمه
انسان موجود پيچيده¬اي است كه حتي خود وي نيز نمي¬تواند به اندرون روان و انديشه¬اش راه يابد در دنيايي كه دنياي تبليغات است اين موجود در معرض حوادث زيادي قرار مي¬گيرد بايد دقت كرد كه هر رفتار سياسي مي¬تواند يك حركت تبليغاتي باشد كه به منظور اغواي ديگران طراحي شده است و كشورهاي غربي تمام سعي خود را به كار مي¬گيرند كه به گونه¬اي بر كشورهاي جهان سوم غلبه يافته و آنها را تحت سلطه و سيطره خود در آورند.
براي اين منظور از ابزارهاي گوناگوني بهره گرفته¬اند رسانه¬هاي جمعي كمكي شاياني براي رسيدن به اين هدف به آنها كرده و مي¬كند از جمله تلويزيون– راديو– ماهواره…
ماهواره¬ها به عنوان يك وسيله ارتباطي و اطلاعاتي كه به شدت جوانان را به سوي خود جلب كرده و آنها را از فرهنگ اصيل خود دور كرده است. با گرايش جوانان به غرب اين كشورها به راحتي و بدون انجام جنگ¬هاي خونين و از طريق فرهنگ بر كشورهاي جهان سوم غلبه يافته¬اند.
تهاجم فرهنگي
مقولة وسيعي است كه در اطراف آن بسيار بحث شده است. منظور از هجوم فرهنگي آن است كه جامعه-اي تلاش كند كه فرهنگ خودش را بر جامعة ديگري كه طبعاً داراي فرهنگي خاصي مي¬باشد تحصيل كند يا دست كم، نوعي دگرگوني در فرهنگ آن جامعه به وجود آورد. اين كار هجوم فرهنگي تلقي مي¬شود.
اگر جامعه¬اي داراي فرهنگ منحط، ارزشهاي كاذب، باورهاي غلط باشد جامعة ديگري به انگيزه الهي و به قصد اصلاح سعي كند كه باورهاي غلط را از آن بزدايد و ارزشهاي غلط را به ارزشهاي صحيح تبديل نمايد اين كار ناپسند نيست ولي معمولاً از هجوم فرهنگي تاثير نابجا اراده مي¬شود كه كساني نسبت به جامعة ديگر انجام مي¬دهند و مي¬خواهد دگرگوني¬هاي نامطلوبي در آن جامعه يه وجود اوردند كه دست كم از ديد كساني كه از آن به هجوم تعبير مي¬كنند، اين دگرگونيها نامطلوب است اين دگرگوني ممكن است در سه بخش اساسي ظهور كند.
الف) در بخش شناختها و باورها، بينش افراد را نسبت به خدا، جهان و انسان تغيير دهند.
ب) در بخش ارزشها و گرايشها غير از شناختهايي كه انسانها نسبت به هر چيز دارند لازم است در زندگي آنها ارزشهايي نيز مطرح باشد زيرا زندگي بدون اعتقاد به يك سلسله ارزشها شكل انساني پيدا نمي¬كند. جوامع از نظر شناخت خوب و بد و ارزش و ضدارزش با هم اختلاف نظر دارند حال اگر جامعه¬اي يك سلسله ارزشها را پسنديد و به آنها دل بست اگر ديگران بخواهند كه آن ارزشها را تغيير دهند اين كار در بعد ارزشي هجوم فرهنگي است. آنچه مشكل رفتار انسان را تعيين مي¬كند باورها و ارزشهايي است كه بدانها اعتقاد دارد.
ج) در رفتارها و كردارها، وقتي باور ئ ارزشها به نوبة خود تغيير كنند خودبه¬خود رفتار انسانها هم تغيير خواهد كرد از اينرو كسانيكه مي¬خواهند به فرهنگ جامعه¬اي هجوم ببرند سعي مي¬كنند در الگوهاي رفتاري افراد آن جامعه تغييراتي به وجود آورند براي اين كار هم شيوه¬هاي گوناگوني وجود دارد كه ارزيابي شده و مورد استفاده قرار مي¬گيرد به طور خلاصه، منظور از هجوم فرهنگي در جامعة ما اين است كه شناخت¬هاي مردم جامعة ما را نسبت به جهان و انسان و ارزشهايي كه به آنها دل بسته¬ايم و شيوة رفتار فردي و اجتماعي¬مان را به گونه¬اي كه به نفع خودشان باشد تغيير دهند.
تهاجم و تبادل فرهنگي
يكي از موضوعات اساسي در عرصه بررسي مسائل فرهنگي بررسي تفاوت «تبادل فرهنگي» و «تهاجم فرهنگي» است. گروهي از كسانيكه منكر هر نوع تهاجم فرهنگي از سوي دشمنان هستند اقدامات آنان را در عرصة تبادل فرهنگي توجيه مي¬كنند.
- در تبادل فرهنگي، ملت گيرندة فرهنگ، چيزهايي مطبوع و دلنشين را مي¬گيرد. اما در تهاجم فرهنگي چيزهايي را كه به ملت مورد تهاجم مي¬دهند. كه خوب نيست و آن ملت حق انتخاب را ندارد.
- تبادل فرهنگي از طرف ملتهاست اما تهاجم فرهنگي از طرف دشمن انجام مي¬شود.
- تبادل فرهنگي هنگام قوت يك ملت انجام مي¬گيرد ولي تهاجم فرهنگي در روزگار ضعف يك ملت به وقوع مي¬پيوندد.
- تبادل فرهنگي يك نياز است و لذا لازم است. اما تهاجم فرهنگي يك تحميل است يعني عناصر ناسازگار با فرهنگ ملي آن به زور وارد كشور مي¬شود.
- در تبادل فرهنگي، ملت آن چيزي را از ما ساير فرهنگها مي¬گيرد كه خود مي¬خواهد و مورد نيازش خود مي¬خواهد به او مي¬دهد و نقاط مثبت و سازندة فرهنگ خود را به آن ملت نمي¬دهد. باري، فرهنگ سرماية معنوي يك ملت به حساب مي¬آيد و مانند خوني كه در بدن جاري است در همة شئون زندگي انسان جريان دارد. آينة شفتفي است كه شخصيت علمي، عملي، عقلي و احساسي يك قوم در آن انعكاس مي¬يابد و روح و جان هر تمدني را تشكيل مي¬دهد كه در حقيقت، تمدن¬ها نمود و نشان ظاهري فرهنگ¬ها هستند.
اهداف جنگ نرم (تهاجم فرهنگي)
اگر جنگ را يك نوع رويايي، مقابله و كشمكش بين دو طرف تصور كنيم. در اين جنگ هر يك از طرفين به دنبال اهدافي هستند. هرگاه تهاجمي، جنگ نرم را عليه مجموعه¬اي آغاز نمايد، در جامعه هدف با دنبال دستيابي به چهار هدف عمده مي¬باشد.
1- ايجاد تغيير در اعتقادات و باورها
مهم¬ترين و اصلي¬ترين هدف جنگ نرم را بايد ايجاد تغيير و دگرگوني در باورها و اعتقادات جامعه هدف جنگ نرم دانست. اعتقادات و باورها، اساس حركت يك جامعه به شمار مي¬آيند. هر انساني براساس باورها و اعتقادات است.
2- ايجاد تغيير در افكار و انديشه¬ها
چنانكه دشمنان يك ملت، با جنگ نرم بتوانند در باورها و اعتقادات يك ملتي رسوخ كرده و با ايجاد شك و ترديد، آن باورها و اعتقادات را مخدوش و متزلزل نمايند،‌زمينه¬ها و بسترهاي لازم براي هدف بعدي، يعني ايجاد تغيير در چگونگي فكر كردن و انديشيدن در حوزه¬هاي گوناگون فراهم مي¬شود. بنابراين هدف عمدة ديگر در جنگ نرم، ايجاد تغيير در افكار جامعه است.
3- ايجاد تغيير در رفتار
رفتارهاي يك جامعه مبتني بر اعتقادات، باورها و چگونگي فكر كردن و انديشيدن افراد آن جامعه مي-باشد. با تغييرات اساسي در اين مباني، مدل¬هاي رفتاري در حوزه¬هاي گوناگون تغيير مي¬كند. در واقع مدلهاي رفتاري در هر جامعه¬اي، براساس نوع باورها و اعتقادات و چگونگي فكر و انديشه در آن جامعه شكل مي¬گيرد. بديهي است كه با تغيير هر نوع باور و انديشه¬اي، مدلهاي رفتاري جديد براساس باورها و افكار جديد جايگزين مدلهاي قبلي مي¬گردد.
4- ايجاد تغيير در ساختار سياسي
هدف نهايي در جنگ نرم عليه يك ملت، ايجاد تغيير و دگرگوني در ساختارهاي سياسي آن جامعه و جايگزين كردن ساختارهاي جديد مي¬باشد. اهداف ذكر شده در يك فرآيند و به صورت خطي دنبال مي¬گردد. با ايجاد تغيير در باورها، افكار و رفتارهاي يك جامعه، به صورت طبيعي مدل رفتارهاي حمايتي از ساختار سياسي موجود، تغيير پيدا كرده و مدلهاي چالشي جايگزين آن مي¬شود.
در يك جامعه، مردم در شرايطي با نظام سياسي خود به چالش بر مي¬خيزند كه ديگر آن را مشروع ندانند و از نظر آنان مسئولان سياسي مقبوليت خود را از دست داده باشند.
بنابراين مشروعيت¬زدايي و مقبوليت¬زدايي براي ايجاد بحران، ناآرامي و بي¬ثبات¬سازي در جامعه هدف از كار ويژه¬اي اصلي جنگ نرم به حساب مي¬آيد. هر گاه يك نظام سياسي مشروعيت و مقبوليت خود را در بين ملتش از دست بدهد، به راحتي زمينه¬هاي لازم براي تغيير آن ساختار و نظام سياسي و جايگزين شدن يك نظام و ساختار جديد فراهم مي¬گردد.
دشمنان انقلاب اسلامي و نظام مقدس جمهوري اسلامي، در دهة اول انقلاب، تمامي قدرت سخت افزاري خود را براي شكست انقلاب و ساقط كردن جمهوري اسلامي به صحنه آورده و به شكل¬هاي گوناگون از قبيل راه¬اندازي غائله¬هاي تجزيه¬طلبي در مناطق قوميتي، راه¬اندازي تروريسم داخلي تلاش كردند به اهداف خود برسند.
ناكامي دشمنان در همه اين اقدامات، سبب گرديد آنان به اين جمع¬بندي برسند كه تا زمانيكه مردم ايران اساس باورهاي اسلامي خود عمل نمايند، مدافع نظام اسلامي بوده و هيچ قدرتي قادر به شكست جمهوري اسلامي نخواهد بود.
آنان بر اين تصور هستند كه با ايجاد تغيير در فرهنگ اسلامي مردم ايران مي¬توانند در نهايت جمهوري اسلامي را ساقط و يك نظام غيرديني جايگزين آن كنند به همين منظور دست به تهاجم فرهنگي و جنگ نرم با كشور ايران زده¬اند.
همچنان كه بيماريهاي جسمي موجب اختلال در سيستم بدن مي¬شود، آسيب¬ها و ناهنجاريهاي اجتماعي نيز ضعف و انحطاط جامعه را در پي دارد. به همين جهت، آسيب¬شناسان اجتماعي بايد تلاش كنند تا در برابر بحرانهاي فرهنگي، سياسي، افتصادي، ديني و معنوي و فرآيند پيشگيري و عمليات درمان را ميسر سازند.
لذا بايد دنبال آسيب¬شناسي بود. آسيب¬شناسي در اصطلاح علوم طبيعي، عبارت است از مطالعه و شناخت ريشه بي¬نظمي¬ها در ارگانيسم انسان.
شايان ذكر است كه مطالعه و شناخت آسيب¬هاي اجتماعي و علل و عوامل پيدايي آنها، پيشگيري از وقوع جرم و انحراف در جامعه به منظور بهسازي محيط زندگي جمعي و خانوادگي، درمان كج¬روي¬هاي اجتماعي با شيوه¬ها و روش¬هاي علمي، از مهمترين اهداف آسيب¬شناسي اجتماعي است.
ابزارهاي تهاجم فرهنگي
ابزارهاي گوناگوني براي رسيدن به مقاصد خود دارند كه در ظاهر ساده¬اند ولي در پشت هر يك از آنها تاكتيك¬هاي علمي بسياري وجود دارد و ما اهميت آنها را درك نمي¬كنيم. متأسفانه با همة درك سياسي خوبي كه داريم درك فرهنگي ما قوي نيست. متأسفانه پس از انقلاب نيز در اين زمينه رشد نكرده¬ايم. جوان سيزده، چهارده ساله با التماس، پدر و مادر خود را راضي مي¬كند كه به جبهه برود و نارنجك به كمر مي¬بندد و به زير تانك مي¬رود، چه عاملي باعث ايجاد چنين روحيه¬اي در او شده است. اعتقاد به اينكه خدايي هست و عالم ديگري وجود دارد، اين فداكاري¬ها پاداش دارد و انسان به محبوب خود نايل مي¬شود اين اعتقادات، جوانان ما را به ميدان جهاد مي¬كشاند.
اگر بخواهند اين روحيه را از ما بگيرند بايد چه كنند؟ هيچ راهي بهتر از اين وجود ندارد كه ايمان را از آنها بگيرند؛ اين تعييني كه به عالم آخرت، حساب و كتاب و ماوراء الطبيعه، دارند به شك تبديل كنند. انساني كه شك داشته باشد العياذبالله، خدا هست يا نيست، عالم آخرتي هست يا نيست و جهنمي هست يا نيست فداكاري نمي¬كند.
از جمله ابزارها بي¬تهاجم فرهنگي از اين قرارند:
1) مطبوعات
2) راديو
3) تلويزيون
4) كامپيوتر
5) ماهواره
و… كه در اين به بررسي آسيب¬هاي ماهواره در استان آذربايجان¬غربي پرداخته شده است.
رسانه¬هاي جمعي از قوي¬ترين و بارزترين ابزاري هستند كه استكبار جهاني جهت مقابله با كشورهاي جهان سوّم مخصوصاً كشورهاي اسلامي از آن استفاده نموده است. مجموعه¬اي كه اكنون ابعاد جديدتري به خود گرفته و با استفاده از وسايل ارتباط جمعي پيشرفته مانند ماهواره و اينترنت درصدد تسخير فرهنگي و عقيدتي كشورها برآمده است.
رسانه¬هايي كه در طيّ ساليان متمادي به زبان¬هاي مختلف دنيا (و از جمله زبان فارسي) به تهيه و پخش برنامه¬هاي مختلف پرداخته و بر طبق آمار، انحصار تبليغاتي غرب به حدّي است كه 75% از اخبار، فيلم¬ها، برنامه¬ها و گزارشهاي ساير كشورها را تغذيه مي¬كنند. اين در حالي است كه بيشترين سود ممكنه را نيز به جيب خود مي¬ريزند.
جالب توجه آن است كه مقدار برنامه¬هاي ارسال شده از طرف سرمايه¬داران غربي به سوي كشورهاي آسيايي، آفريقاي و آمريكاي لاتين 100 برابر بيش از مقداري است كه اين كشورها به غرب ارسال مي-كنند، و به خوبي مشخص است كه چگونه روزنامه¬ها و راديو و تلويزيون اين كشورها در اسارت سيستم تبليغاتي و اطلاعاتي غرب مي¬باشد و بعد از انقلاب به طور چشمگيري به حجم اين تبليغات بنابر ماهيت استكباري خويش و احساس خطري كه از جانب اين انقلاب الهي كرده¬اند، افزوده¬اند و به طور وسيعي به پخش فيلم¬ها و ترانه¬هاي مبتذل اخلاقي، آهنگ¬هاي غربي، شوهاي ويدئويي، ترور شخصيت¬ها، تحريف واقعيت¬ها و خصوصاً حربة جديد يعمي پخش اين برنامه¬ها از طريق ماهواره پرداخته¬اند.
تعريف ماهواره
قمرهاي مصنوعي كه در مداري، گرد زمين به حركت در مي¬آيد و مجهز به فرستنده¬هاي راديويي و تلويزيوني هستند و مي¬توانند مناطق وسيعي را تحت پوشش صدا و تصوير قرار دهند، ماهواره ناميده مي¬شود.
رشد و توسعة تكنولوژي، تحولي عميق و گسترده در صحنة تبليغات به وجود آورده است. امروزه ماهواره¬هاي پيشرفته، فضاي فرهنگي جهان را پوشش مي¬دهند و بدون شك در افكار، رفتار و منش انسان تأثير به سزايي دارند.
گسترش تكنولوژي¬هاي اطلاعاتي نظير ماهواره و اينترنت، مرزهاي جهان امروز را به مرزهاي شيشه¬اي تبديل كرده¬اند و به مرور و با حذف مرزهاي جهان امروز را به مرزهاي شيشه¬اي كرده¬اند و به مرور با حذف مرزهاي فيزيكي امكان كنترل و اعمال نظر بر گردش اطلاعات را از دولتهاي محلي مي¬گيرند.
مك دوهان نظريه¬پرداز دهكده جهاني ارتباطات اعتقاد دارد كه در رسانه يك ابزار نيست خود پيام است. تلويزيون ابزار پيام¬رساني نيست خود پيام است. بنابراين يكي از عواملي كه امروزه بسته اصلي تحقق اعمال سلطه استكبار جهاني در تحميل نظم نوين جهاني را فراهم مي¬كند رسانه¬هاي ارتباطي قدرتمند نظير ماهواره و اينترنت است.

بررسي آسيب¬هاي ماهواره در استان آذربايجان¬غربي
تأثيرات منفي ماهواره به عنوان ابزار جنگ رواني را در بخش¬هاي زير مي¬توان مطرح ساخت:
- مضرّات اقتصادي
- مضرّات سياسي
- مضرّات اجتماعي، فرهنگي
- مضرّات نظامي
مضرّات اقتصادي ماهواره در استان
الف) مردم جهت خريد دستگاه¬هاي دريافت كنندة امواج ماهواره¬اي متحمّل هزينه¬اي مي¬شوند و همين قضيه بخشي از درآمد مردم را براي خريد دستگاههاي خارجي صرف نمايد.
ب) با تبليغ كالاهاي خارجي از طريق ماهواره باعث جلب افراد به مصرف و خريداري كالاهاي خارجي شده و از ارزش كالاهاي توليد شده توسط كشور و همچنين استان كاسته و در نتيجه سرماية ملي را به خطر مي¬اندازد.
ج) تبليغ فرهنگ غرب و ترويج آن از سوي كشورهاي بيگانه باعث روي آوردن جوانان استان به مواد مخدّر و روان¬گردان و… شده و از نيروي كار مثبت وكارآفريني جوانان استان مي¬كاهد و در نتيجه گرفتار فقر مي¬گردند.
د) توسعة قاچاق و رفاه اقتصادي نيز از مضرّات اقتصادي ماهواره در استان هست.
متاسفانه در استان آذربايجان¬غربي به علّت نزديكي به مرز قاچاق در ميان افراد منطقه رو به افزايش بوده و در نتيجه تأثير منفي در اقتصاد كشور مي¬گذارد.
و بسياري مضرات اقتصادي ديگري كه با بررسي و تحليل قابل دستيابي است بايد توجه كرد كه مكتب اقتصادي اسلام مشتمل بر قضاياي (بايدي) است كه از فلسفه اقتصادي گرفته مي¬شود برخي از اين قضايا به صورت اصول مسلم در اقتصاد تلقي مي¬شود و زيربناي نظام اقتصادي را مي¬سازند كه از آن به مباني اقتصادي تعبير مي¬شود مانند ماليت و ارزش، عدالت اقتصادي و استقلال و رشد اقتصادي هر نظامي كه داراي اين مباني باشد از نظر اسلام اقتصاد پويايي خواهد داشت و مي¬توان از مضرّات ديگر ماهواره از لحاظ اقتصادي به اسراف اشاره كرد چرا كه مشخص با نگاه كردن به برنامه¬هاي ماهواره¬اي در مخارج مشخصي و خانوادگي خود اسراف مي¬كند و به تضييع حقوق خود و خانواده يا به مصرف بيهوده نيروي برق مي¬پردازد. گسترش روح اسراف¬گرايي با قناعت زندگي كردن را از بين برده و باعث وابستگي اقتصادي به كشورهاي بيگانه مي¬گردد.
ولخرجي و اسراف انسان را در مسير خوشگذراني قرار مي¬دهد و زماني نخواهد گذشت كه اسرافكار با شكست اخلاقي مواجه مي¬شود و به راحتي به هر گناهي به ويژه جرايم اقتصادي تن مي¬دهد. از جمله جرايم اقتصادي در استان مي¬توان به دزدي، رشوه¬¬خواري– رباخواري و… اشاره نمود كه همة اينها به نوعي با تأثيرات منفي ماهواره در ارتباط هستند.
مضرّات سياسي ماهواره در استان
كشورهايي كه وظيفة پخش برنامه¬هاي ماهواره¬ها را بر عهده مي¬گيرند اهداف سياسي خاصّي را دنبال مي¬نمايند از طريق برنامه¬هاي ماهواره¬ها يك سري جنجانهاي سياسي را راه¬اندازي مي¬كنند البته بايد توجه كرد كه اين موضع¬گيريهاي سياسي خود منشأ اقتصادي، اجتماعي، و حتي نظامي دارند.
استعمارگران از طريق ارائه برنامه¬هاي باب طبع جهان سوم به دنبال برنامه¬هاي جذّاب و پرتماشاچي هستند تا از طريق جوسازي و فريفتن اين كشورها از همة مسائل به نفع خود بهره¬برداري كنند از جمله تأثيرات منفي ماهواره از لحاظ سياسي در استان ايجاد تفرقه ميان فرقه¬ها و مذاهب مختلف ديني از جمله اختلاف بين شيعه و سنّي است.
از آنجا كه ايجاد اختلاف به عنوان اهداف اصلي كشورهاي بيگانه مي¬باشد از هر گونه تبليغات منفي براي رسيدن به اين دريغ نمي¬كنند.
مضرات اجتماعي، فرهنگي ماهواره در استان
برنامه¬هاي ماهواره¬اي با ترويج آداب و رسوم خاص غرب در ميان خانواده¬ها باعث كم¬رنگ شدن عادات و رسوم اسلامي در استان گرديده¬اند. اعضاي خانواده¬ها به سوي فرهنگ غرب متمايل گشته و از فرهنگ اسلامي فاصله مي¬گيرند.
بر اثر برنامه¬هاي ماهواره¬اي ارزشهاي ديني در استان روزبه¬روز كم¬رنگ شده و منّد ارزشهاي جايگزين آنها مي¬شوند.
افراد كه تحت تاثير برنامه¬هاي ماهواره¬اي قرار مي¬گيرند هويت خودشان را از دست مي¬دهند و قادر به تشخيص سره از ناسره نيستند و به راحتي در معرض هدف تهاجم فرهنگي كشورهاي غرب قرار مي-گيرند كه در استان آ.غ هم اين امر زياد ديده مي¬شود.
وقتي اصول¬ها و آرمان¬ها كه به عنوان ارزش اجتماعي مطرح مي¬شوند تهديد شود نظام فرهنگي جامعه متزلزل مي¬گردد كه به سادگي نمي¬توان آن را ترميم كرد.
اگر جامعه¬اي شاهد باشد كه هويت انساني، فضيلت اخلاقي خود را كه براي پاسداري از آن فداكاري¬هاي زيادي انجام داده مورد ترديد قرار داده¬اند بايد بداند كه امنيت فرهنگي او در معرض آسيب جدي قرار گرفته است.
روي آوردن جوانان به مُدگرايي و مصرف روزافزون وسايل آرايشي از ديگر مضرّات اجتماعي– فرهنگي ماهواره در بين جوانان استان مي¬باشد.
گسترش فساد اخلاقي در بين جوانان استان: براي مثال روي آوردن جوانان به مراكز فساد هر چند به صورت پنهاني، افزايش روابط ناسالم بين دختران و پسران، از دست دادن ايمان و در نتيجه احساس پوچي و خودكشي، بي¬احترامي به ئالدين، از بين رفتن معيارهاي صحيح معاملات اجتماعي در بين آنان، از بين رفتن بنياد خانواده¬ها و افزايش طلاق، افزايش بچه¬هاي بي¬سرپرست، بي¬حيايي و بي¬عفتي در بين دختران استان
- كمرنگ شدن نقش روحانيت و همچنين كم¬رنگ شدن ارتباط حوزه و دانشگاه در استان
- اهانت به ارزش و مقام زن در استان
نمونه¬هاي مطرح شده از مضرات فرهنگي و اجتماعي، موارد معدودي است كه به آنها اشاره شد و با دقت و بررسي بيشتر در سطح استان مطمئناً تاثيرات منفي ديگر آن را مي¬توان يافت.

مضرّات نظامي ماهواره در استان
استفاده از زور و تهديد همواره نقش مهمي در روابط بين¬المللي كشورها داشته است و پيشرفت¬هاي تكنولوژي در روندهاي نظامي اثر مهمي مي¬گذارد. تهديدهاي غرب عليه كشورهاي جهان سوم كه از طريق ماهواره¬ها همه روزه پخش مي¬شود نقش بازدارندگي دفاعي ايجاد كرده، بازدارندگي كه از طريق آن تصميم گيرندگان يك دولت با تهديد دشمنان بالقوه درصدد جلوگيري از برخي از اعمال آنها برمي¬آيند.
از جمله مضرات نظامي ماهواره در استان پديدة پان تركيسم بود كه با تبليغ¬هاي سوء غرب در استان ايجاد شده بود.
ايجاد رعب و ترس و ترديد نسبت به قدرت نظامي كشور خود در بين جوانان استان از ديگر مضرّات نظامي ماهواره مي¬توان ياد نمود.
اگر عصري را كه در آن زندگي مي¬كنيم، به خصوص دهه¬هاي اخير را، عصر بحران فرهنگي بناميم نام بدي را انتخاب نكرده¬ايم. در تاريخ تمدن بشر دوره¬هاي مختلفي ديده مي¬شود كه بنابه مناسبت¬هايي، نام-گذاريهاي مختلفي شده است؛ ولي شايد در هيچ دوره¬اي نبوده كه در بيشتر كشورهاي دنيا يك بحران فرهنگي، كه از ديدگاه بحران هويت ناميده مي¬شود، به اين وسعت وجود داشته باشد.
از ديدگاه قرآن، هرگاه تعاليم دين و ايدئولوژي مسلمين و يا منافع و مصالح اعضاي جامعة قرآني، از سوي دشمن مورد تهاجم و تجاوز قرار گيرد و يا به خطر افتد، برهمة مسلمانان و اعضاي جامعة قرآني – اعم از زن و مرد و پير و جوان– واجب است تا به مقابله با آن بپردازند و از كيان اسلام و مسلمين دفاع كنند و به نصرت و ياري و مسلمين بشتابند.
آيات بسياري در قرآن بر اين حقيقت دلالت دارد.
از جمله آيه شريفه 60 سوره سوره انفال كه مفادش آن اين است:
«مسلمانان بايد خود را براي مقابله با دشمنان چنان مجهّز و مسلّح سازند و از لحاظ قدرت نظامي و اقتصادي چنان نيرومند و آماده سازند كه دشمن هرگز خيال حمله و تجاوز را بر سه نپروراند و از هر گونه تهاجم و آسيب¬رساني، بهراسد. »
راه¬هاي مقابله با برنامه¬هاي ماهواره¬ها
ماهواره¬هاي موجود بر فراز جهان، از طرفي مسلط بر زمين بوده و از طرف ديگر تأمين كنندة اهداف هدايت كنندگان آنها هستند، ما مي¬دانيم كه اين نوع ارتباط يك جانبه هيچ شباهتي به تبادل فرهنگي ندارد و بيشتر تهاجم فرهنگي و جنگ رواني است.
قبل از ورود به بحث راه¬هاي مقابله ابتدا لازم است ماهيت تهاجم فرهنگي را شناسايي نماييم. آيا مي¬توان گفت كه تهاجم فرهنگي را شناسايي نماييم. آيا مي¬توان مثل حربه¬هاي سياسي است؟ به طور كلي تهاجم فرهنگي را مي¬توان چنين تعريف نمود.
تهاجم فرهنگي عبارت است يورش معنوي به آداب رسوم، سنن، ارزش¬ها و هنجارهاي ديرينة يك ملت و القاي ارزش¬هاي مورد نظر خود و تغييرمندهاي اجتماعي و فرهنگ همان ملت جهت جذب سرمايه¬هاي ملي آنان.
بديهي است كه هر دري درماني دارد و هر زهري پادزهري. زخم تهاجم فرهنگي را با قواي قهرية يك مهلكت نمي¬توان درمان نمود. درمان و مقابله بايد مثل تهاجم، فرهنگي باشد مسلم است كه بايد درمان همه جانبه صورت پذيرد. چرا كه از طرفي بايد مردم خود را از گرداب هولناك ماهواره¬ها نجات دهيم و از طرف ديگر بايد با برنامه¬هاي برون مرزي مقابله به مثل نماييم. بايد با ارسال برنامه¬هاي مفيد، اصيل و مهم¬تر از همه جذاب براي ملّت خود و ساير ملل عرصه را بر استعمارگران تنگ نماييم. اين عمل اگر با برنامه¬ريزي دقيق و حساب شده صورت گيرد در نهايت موجب رونق اقتصادي، شكوفايي تمدن، فرهنگ و استعدادهاي بالقوه دروني و چندين تأثير مثبت ديگر خواهد شد. سپس به طور كلي بايد دو اقدام يا اقدامات عهده در مورد درمان و مقابله در اين جنگ نابرابر رواني صورت پذيرد.
الف) اقدامات درون مرزي
در اين زمينه، مهمترين اقدامي كه مي¬تواند صورت گيرد، افزايش سطح آگاهي مردم از طريق رسانه¬هاي ارتباط جمعي است. تبيين اين حقيقت كه برنامه¬هاي ماهواره¬اي چه عواقب سوئي در پي دارد وقتي موثر است كه فرد اعضاي يك جامعه به عواقب آن آگاه باشند. قدر مسلم گام مهم و جدي در جلوگيري از اشاعة برنامه¬هاي ماهواره¬اي برداشته خواهد شد.
البته تاثيري كه اقدام غيرمستقيم مي¬تواند بگذارد قابل قياس با هيچ اقدام ديگري نيست. منظور از اقدام مستقيم اين است كه بدون صحبت از ماهواره و تأثيراتش از طريق پخش برنامه¬هاي بهتر، مفيدتر و جذاب¬تر (با رعايت اصول قانون اساسي) از تعداد تماشاچيان اين چنين برنامه¬هايي بكاهند چنين روشي بسيار معقول مي¬نمايد:
اقدامات قانون¬گذاري از طريق ممنوع كردن خريد و فروش و استفاده از ماهواره¬ها تا حدودي قادر است در دل برخي افراد شرافتمند ايجاد ترس نموده و آنان را از اين طريق (اگر قصد استفاده داشتند) از خريد و استفادة از آن منصرف بنمايد.
به هر تقدير اگر در عرصة جنگ رواني به طور غيرمستقيم با استفاده از جديدترين دستاوردهاي علمي، فرهنگي، هنري و تجربيات و اندوخته¬هاي مختصصان رشته¬هاي مختلف از جمله روان¬شناسان، جامعه¬شناسان و مردم¬شناسان و… وارد شويم. تأثير عملكردها به مراتب بيشتر خواهد بود. در اين صورت همان شيوه¬اي كه غرب بر روي آن سرمايه¬گذاري كرده و به بيگانگان (يعني كشورهاي جهان سوم) عرضه مي¬نمايد براي ملت كشور خودمان به كار گيريم در واقع كاري كه غرب براي بيگانگان انجام مي¬دهد براي خود انجام داده¬ايم.
ب) اقدامات برون مرزي
همان طور كه قبلاً توضيح داده شد اقدامات درون مرزي كافي نبوده و نياز مبرم به اقدامات برون مرزي نيز مي¬باشد؛ چرا كه اساساً جنگ رواني يك بحث فراملي بوده و بايد در عرصة بين¬المللي با آن برخورد شود. چنين برخوردي بايد فرهنگي موضع¬گيري نمايد.
اولين گام در اين زمينه ارائه برنامه¬هاي برون مرزي مشتمل بر مسائل فرهنگي، مذهبي و تبليغي مي¬باشد اين عملكرد شايد در نظر اول منطقي جلوه نكند و گمان رود كه نيازي بدين كار نمي¬باشد ولي با تعمق و ژرف¬نگري در اين مسأله لزوم آن آشكار مي¬شود. ارائه چنين برنامه¬هايي اگر از طريق ماهواره باشد بهتر و تأثير آن بيشتر خواهد بود ولي اگر اين برنامه¬ها تنها به برخي كشورهاي هم¬جوار ارسال شود و ماهواره¬اي در كار نباشد مانند اين است كه با تير و كمان به جنگ با اسلحة گرم برويم، جنگ، جنگ رواني است. اگر سلاح جنگ بهتر از سلاح دشمن نباشد لااقل نبايد ضعيف¬تر باشد.
سوالي كه اين جا مطرح مي¬شود اين است كه بيشتر ممالك جهان سوم يا در حال توسعه از لحاظ اقتصادي و توانايي عملي در مرحله¬اي نيستند كه بتوانند چنين غول¬هايي را به جو زمين ارسال نمايند پس آيا آنان محكومند؟
جواب اين سؤال در اتحاد ملت¬ها نهفته است. اتحاد آگاهانة مهالك متعدد و عدم وابستگي سياسي، اقتصادي و فرهنگي به استعمارگران خواهد توانست هم آنان را از لحاظ اقتصادي بر اين كار توانا نمايد و هم از لحاظ علمي با همفكري متخصصان اين قابليت را به دست خواهد داد.
نتيجه
با مطالعات انجام شد، مي¬توان چنين نتيجه گرفت:
آسيب¬هاي ماهواره شامل تمام ابعاد زندگي انسان مي¬گردد. اين ابزار اگر به صورت صحيح استفاده نگردد به اقتصاد، سياست، اجتماع و فرهنگ و حتي از بّعد نظامي به امنيت كشور لطمه وارد مي¬سازد.
كشورهاي بيگانه از ماهواره به عنوان ابزاري براي جنگ رواني و تبليغات و شايعات نادرست استفاده مي¬كنند و با تأثير در احساسات و انديشه¬ها و رفتارهاي افراد باعث دور شدن آنها از فرهنگ اصيل خود و تمايل به فرهنگ¬هاي غرب مي¬شوند. آنها با شستشوي مغزي و جنگ اطلاعاتي اعتمادبه¬نفس را از جوانان گرفته و آنها را بيهودگي و بي¬هدفي مي¬كشانند.
از آنجا كه مضرّات ماهواره در استان آ.غ زياد به چشم مي¬خورد، اميدواريم كه با استفادة صحيح از اين ابزار جوانان از دام تهاجم فرهنگي رها شد. و با گرايش به اسلام ناب محمدي جامعه¬اي سالم را ايجاد كرده و امنيت را در تمام ابعاد در كشورشان برقرار سازند.
فهرست منابع
1- قرآن كريم
2- پژوهشكدة تحقيقات اسلامي، جنگ رواني، قم، انتشارات زفرم هدايت، 1383.
3- پژوهشكدة تحقيقات اسلامي، تبليغ دين از منظر دين، قم، انتشارات زفرم هدايت، 1383.
4- تقوي، سيدرضا، تأملات فرهنگي، تهران نشر نخيل، 1384.
5- داود رنجبران، جنگ نرم، تهران، نشر نخيل، 1384.
6- غفاري، حسين، ويژگيهاي جامعة قرآني، قم، دفتر انتشارات اسلامي، 1387.
7- مركز پژوهش¬هاي¬اسلامي، رواق انديشه، قم، انتشارات مركزپژوهش¬هاي اسلامي صداوسيما، 1383.
8- مصباح ¬يزدي، محمدتقي، تهاجم فرهنگي، قم، انتشارات موسسة آموزشي و پژوهشي امام-خميني(ره)، 1380.
9- معاونت سياسي نمايندگي ولي فقيه در نيروي مقاومت بسيج و سپاه، بررسي و تحليل اهم مسائل سياسي روز، تهران، معاونت آموزشي نيروي مقاومت بسيج سپاه، 1381.
10- نادري، محمدمهدي، كاوش¬ها و چالش¬ها، قم، انتشارات مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام-خميني(ره)، 1379.
11- طرح پرسشنامه.مقدمه
انسان موجود پيچيده¬اي است كه حتي خود وي نيز نمي¬تواند به اندرون روان و انديشه¬اش راه يابد در دنيايي كه دنياي تبليغات است اين موجود در معرض حوادث زيادي قرار مي¬گيرد بايد دقت كرد كه هر رفتار سياسي مي¬تواند يك حركت تبليغاتي باشد كه به منظور اغواي ديگران طراحي شده است و كشورهاي غربي تمام سعي خود را به كار مي¬گيرند كه به گونه¬اي بر كشورهاي جهان سوم غلبه يافته و آنها را تحت سلطه و سيطره خود در آورند.
براي اين منظور از ابزارهاي گوناگوني بهره گرفته¬اند رسانه¬هاي جمعي كمكي شاياني براي رسيدن به اين هدف به آنها كرده و مي¬كند از جمله تلويزيون– راديو– ماهواره…
ماهواره¬ها به عنوان يك وسيله ارتباطي و اطلاعاتي كه به شدت جوانان را به سوي خود جلب كرده و آنها را از فرهنگ اصيل خود دور كرده است. با گرايش جوانان به غرب اين كشورها به راحتي و بدون انجام جنگ¬هاي خونين و از طريق فرهنگ بر كشورهاي جهان سوم غلبه يافته¬اند.
تهاجم فرهنگي
مقولة وسيعي است كه در اطراف آن بسيار بحث شده است. منظور از هجوم فرهنگي آن است كه جامعه-اي تلاش كند كه فرهنگ خودش را بر جامعة ديگري كه طبعاً داراي فرهنگي خاصي مي¬باشد تحصيل كند يا دست كم، نوعي دگرگوني در فرهنگ آن جامعه به وجود آورد. اين كار هجوم فرهنگي تلقي مي¬شود.
اگر جامعه¬اي داراي فرهنگ منحط، ارزشهاي كاذب، باورهاي غلط باشد جامعة ديگري به انگيزه الهي و به قصد اصلاح سعي كند كه باورهاي غلط را از آن بزدايد و ارزشهاي غلط را به ارزشهاي صحيح تبديل نمايد اين كار ناپسند نيست ولي معمولاً از هجوم فرهنگي تاثير نابجا اراده مي¬شود كه كساني نسبت به جامعة ديگر انجام مي¬دهند و مي¬خواهد دگرگوني¬هاي نامطلوبي در آن جامعه يه وجود اوردند كه دست كم از ديد كساني كه از آن به هجوم تعبير مي¬كنند، اين دگرگونيها نامطلوب است اين دگرگوني ممكن است در سه بخش اساسي ظهور كند.
الف) در بخش شناختها و باورها، بينش افراد را نسبت به خدا، جهان و انسان تغيير دهند.
ب) در بخش ارزشها و گرايشها غير از شناختهايي كه انسانها نسبت به هر چيز دارند لازم است در زندگي آنها ارزشهايي نيز مطرح باشد زيرا زندگي بدون اعتقاد به يك سلسله ارزشها شكل انساني پيدا نمي¬كند. جوامع از نظر شناخت خوب و بد و ارزش و ضدارزش با هم اختلاف نظر دارند حال اگر جامعه¬اي يك سلسله ارزشها را پسنديد و به آنها دل بست اگر ديگران بخواهند كه آن ارزشها را تغيير دهند اين كار در بعد ارزشي هجوم فرهنگي است. آنچه مشكل رفتار انسان را تعيين مي¬كند باورها و ارزشهايي است كه بدانها اعتقاد دارد.
ج) در رفتارها و كردارها، وقتي باور ئ ارزشها به نوبة خود تغيير كنند خودبه¬خود رفتار انسانها هم تغيير خواهد كرد از اينرو كسانيكه مي¬خواهند به فرهنگ جامعه¬اي هجوم ببرند سعي مي¬كنند در الگوهاي رفتاري افراد آن جامعه تغييراتي به وجود آورند براي اين كار هم شيوه¬هاي گوناگوني وجود دارد كه ارزيابي شده و مورد استفاده قرار مي¬گيرد به طور خلاصه، منظور از هجوم فرهنگي در جامعة ما اين است كه شناخت¬هاي مردم جامعة ما را نسبت به جهان و انسان و ارزشهايي كه به آنها دل بسته¬ايم و شيوة رفتار فردي و اجتماعي¬مان را به گونه¬اي كه به نفع خودشان باشد تغيير دهند.
تهاجم و تبادل فرهنگي
يكي از موضوعات اساسي در عرصه بررسي مسائل فرهنگي بررسي تفاوت «تبادل فرهنگي» و «تهاجم فرهنگي» است. گروهي از كسانيكه منكر هر نوع تهاجم فرهنگي از سوي دشمنان هستند اقدامات آنان را در عرصة تبادل فرهنگي توجيه مي¬كنند.
- در تبادل فرهنگي، ملت گيرندة فرهنگ، چيزهايي مطبوع و دلنشين را مي¬گيرد. اما در تهاجم فرهنگي چيزهايي را كه به ملت مورد تهاجم مي¬دهند. كه خوب نيست و آن ملت حق انتخاب را ندارد.
- تبادل فرهنگي از طرف ملتهاست اما تهاجم فرهنگي از طرف دشمن انجام مي¬شود.
- تبادل فرهنگي هنگام قوت يك ملت انجام مي¬گيرد ولي تهاجم فرهنگي در روزگار ضعف يك ملت به وقوع مي¬پيوندد.
- تبادل فرهنگي يك نياز است و لذا لازم است. اما تهاجم فرهنگي يك تحميل است يعني عناصر ناسازگار با فرهنگ ملي آن به زور وارد كشور مي¬شود.
- در تبادل فرهنگي، ملت آن چيزي را از ما ساير فرهنگها مي¬گيرد كه خود مي¬خواهد و مورد نيازش خود مي¬خواهد به او مي¬دهد و نقاط مثبت و سازندة فرهنگ خود را به آن ملت نمي¬دهد. باري، فرهنگ سرماية معنوي يك ملت به حساب مي¬آيد و مانند خوني كه در بدن جاري است در همة شئون زندگي انسان جريان دارد. آينة شفتفي است كه شخصيت علمي، عملي، عقلي و احساسي يك قوم در آن انعكاس مي¬يابد و روح و جان هر تمدني را تشكيل مي¬دهد كه در حقيقت، تمدن¬ها نمود و نشان ظاهري فرهنگ¬ها هستند.
اهداف جنگ نرم (تهاجم فرهنگي)
اگر جنگ را يك نوع رويايي، مقابله و كشمكش بين دو طرف تصور كنيم. در اين جنگ هر يك از طرفين به دنبال اهدافي هستند. هرگاه تهاجمي، جنگ نرم را عليه مجموعه¬اي آغاز نمايد، در جامعه هدف با دنبال دستيابي به چهار هدف عمده مي¬باشد.
1- ايجاد تغيير در اعتقادات و باورها
مهم¬ترين و اصلي¬ترين هدف جنگ نرم را بايد ايجاد تغيير و دگرگوني در باورها و اعتقادات جامعه هدف جنگ نرم دانست. اعتقادات و باورها، اساس حركت يك جامعه به شمار مي¬آيند. هر انساني براساس باورها و اعتقادات است.
2- ايجاد تغيير در افكار و انديشه¬ها
چنانكه دشمنان يك ملت، با جنگ نرم بتوانند در باورها و اعتقادات يك ملتي رسوخ كرده و با ايجاد شك و ترديد، آن باورها و اعتقادات را مخدوش و متزلزل نمايند،‌زمينه¬ها و بسترهاي لازم براي هدف بعدي، يعني ايجاد تغيير در چگونگي فكر كردن و انديشيدن در حوزه¬هاي گوناگون فراهم مي¬شود. بنابراين هدف عمدة ديگر در جنگ نرم، ايجاد تغيير در افكار جامعه است.
3- ايجاد تغيير در رفتار
رفتارهاي يك جامعه مبتني بر اعتقادات، باورها و چگونگي فكر كردن و انديشيدن افراد آن جامعه مي-باشد. با تغييرات اساسي در اين مباني، مدل¬هاي رفتاري در حوزه¬هاي گوناگون تغيير مي¬كند. در واقع مدلهاي رفتاري در هر جامعه¬اي، براساس نوع باورها و اعتقادات و چگونگي فكر و انديشه در آن جامعه شكل مي¬گيرد. بديهي است كه با تغيير هر نوع باور و انديشه¬اي، مدلهاي رفتاري جديد براساس باورها و افكار جديد جايگزين مدلهاي قبلي مي¬گردد.
4- ايجاد تغيير در ساختار سياسي
هدف نهايي در جنگ نرم عليه يك ملت، ايجاد تغيير و دگرگوني در ساختارهاي سياسي آن جامعه و جايگزين كردن ساختارهاي جديد مي¬باشد. اهداف ذكر شده در يك فرآيند و به صورت خطي دنبال مي¬گردد. با ايجاد تغيير در باورها، افكار و رفتارهاي يك جامعه، به صورت طبيعي مدل رفتارهاي حمايتي از ساختار سياسي موجود، تغيير پيدا كرده و مدلهاي چالشي جايگزين آن مي¬شود.
در يك جامعه، مردم در شرايطي با نظام سياسي خود به چالش بر مي¬خيزند كه ديگر آن را مشروع ندانند و از نظر آنان مسئولان سياسي مقبوليت خود را از دست داده باشند.
بنابراين مشروعيت¬زدايي و مقبوليت¬زدايي براي ايجاد بحران، ناآرامي و بي¬ثبات¬سازي در جامعه هدف از كار ويژه¬اي اصلي جنگ نرم به حساب مي¬آيد. هر گاه يك نظام سياسي مشروعيت و مقبوليت خود را در بين ملتش از دست بدهد، به راحتي زمينه¬هاي لازم براي تغيير آن ساختار و نظام سياسي و جايگزين شدن يك نظام و ساختار جديد فراهم مي¬گردد.
دشمنان انقلاب اسلامي و نظام مقدس جمهوري اسلامي، در دهة اول انقلاب، تمامي قدرت سخت افزاري خود را براي شكست انقلاب و ساقط كردن جمهوري اسلامي به صحنه آورده و به شكل¬هاي گوناگون از قبيل راه¬اندازي غائله¬هاي تجزيه¬طلبي در مناطق قوميتي، راه¬اندازي تروريسم داخلي تلاش كردند به اهداف خود برسند.
ناكامي دشمنان در همه اين اقدامات، سبب گرديد آنان به اين جمع¬بندي برسند كه تا زمانيكه مردم ايران اساس باورهاي اسلامي خود عمل نمايند، مدافع نظام اسلامي بوده و هيچ قدرتي قادر به شكست جمهوري اسلامي نخواهد بود.
آنان بر اين تصور هستند كه با ايجاد تغيير در فرهنگ اسلامي مردم ايران مي¬توانند در نهايت جمهوري اسلامي را ساقط و يك نظام غيرديني جايگزين آن كنند به همين منظور دست به تهاجم فرهنگي و جنگ نرم با كشور ايران زده¬اند.
همچنان كه بيماريهاي جسمي موجب اختلال در سيستم بدن مي¬شود، آسيب¬ها و ناهنجاريهاي اجتماعي نيز ضعف و انحطاط جامعه را در پي دارد. به همين جهت، آسيب¬شناسان اجتماعي بايد تلاش كنند تا در برابر بحرانهاي فرهنگي، سياسي، افتصادي، ديني و معنوي و فرآيند پيشگيري و عمليات درمان را ميسر سازند.
لذا بايد دنبال آسيب¬شناسي بود. آسيب¬شناسي در اصطلاح علوم طبيعي، عبارت است از مطالعه و شناخت ريشه بي¬نظمي¬ها در ارگانيسم انسان.
شايان ذكر است كه مطالعه و شناخت آسيب¬هاي اجتماعي و علل و عوامل پيدايي آنها، پيشگيري از وقوع جرم و انحراف در جامعه به منظور بهسازي محيط زندگي جمعي و خانوادگي، درمان كج¬روي¬هاي اجتماعي با شيوه¬ها و روش¬هاي علمي، از مهمترين اهداف آسيب¬شناسي اجتماعي است.
ابزارهاي تهاجم فرهنگي
ابزارهاي گوناگوني براي رسيدن به مقاصد خود دارند كه در ظاهر ساده¬اند ولي در پشت هر يك از آنها تاكتيك¬هاي علمي بسياري وجود دارد و ما اهميت آنها را درك نمي¬كنيم. متأسفانه با همة درك سياسي خوبي كه داريم درك فرهنگي ما قوي نيست. متأسفانه پس از انقلاب نيز در اين زمينه رشد نكرده¬ايم. جوان سيزده، چهارده ساله با التماس، پدر و مادر خود را راضي مي¬كند كه به جبهه برود و نارنجك به كمر مي¬بندد و به زير تانك مي¬رود، چه عاملي باعث ايجاد چنين روحيه¬اي در او شده است. اعتقاد به اينكه خدايي هست و عالم ديگري وجود دارد، اين فداكاري¬ها پاداش دارد و انسان به محبوب خود نايل مي¬شود اين اعتقادات، جوانان ما را به ميدان جهاد مي¬كشاند.
اگر بخواهند اين روحيه را از ما بگيرند بايد چه كنند؟ هيچ راهي بهتر از اين وجود ندارد كه ايمان را از آنها بگيرند؛ اين تعييني كه به عالم آخرت، حساب و كتاب و ماوراء الطبيعه، دارند به شك تبديل كنند. انساني كه شك داشته باشد العياذبالله، خدا هست يا نيست، عالم آخرتي هست يا نيست و جهنمي هست يا نيست فداكاري نمي¬كند.
از جمله ابزارها بي¬تهاجم فرهنگي از اين قرارند:
1) مطبوعات
2) راديو
3) تلويزيون
4) كامپيوتر
5) ماهواره
و… كه در اين به بررسي آسيب¬هاي ماهواره در استان آذربايجان¬غربي پرداخته شده است.
رسانه¬هاي جمعي از قوي¬ترين و بارزترين ابزاري هستند كه استكبار جهاني جهت مقابله با كشورهاي جهان سوّم مخصوصاً كشورهاي اسلامي از آن استفاده نموده است. مجموعه¬اي كه اكنون ابعاد جديدتري به خود گرفته و با استفاده از وسايل ارتباط جمعي پيشرفته مانند ماهواره و اينترنت درصدد تسخير فرهنگي و عقيدتي كشورها برآمده است.
رسانه¬هايي كه در طيّ ساليان متمادي به زبان¬هاي مختلف دنيا (و از جمله زبان فارسي) به تهيه و پخش برنامه¬هاي مختلف پرداخته و بر طبق آمار، انحصار تبليغاتي غرب به حدّي است كه 75% از اخبار، فيلم¬ها، برنامه¬ها و گزارشهاي ساير كشورها را تغذيه مي¬كنند. اين در حالي است كه بيشترين سود ممكنه را نيز به جيب خود مي¬ريزند.
جالب توجه آن است كه مقدار برنامه¬هاي ارسال شده از طرف سرمايه¬داران غربي به سوي كشورهاي آسيايي، آفريقاي و آمريكاي لاتين 100 برابر بيش از مقداري است كه اين كشورها به غرب ارسال مي-كنند، و به خوبي مشخص است كه چگونه روزنامه¬ها و راديو و تلويزيون اين كشورها در اسارت سيستم تبليغاتي و اطلاعاتي غرب مي¬باشد و بعد از انقلاب به طور چشمگيري به حجم اين تبليغات بنابر ماهيت استكباري خويش و احساس خطري كه از جانب اين انقلاب الهي كرده¬اند، افزوده¬اند و به طور وسيعي به پخش فيلم¬ها و ترانه¬هاي مبتذل اخلاقي، آهنگ¬هاي غربي، شوهاي ويدئويي، ترور شخصيت¬ها، تحريف واقعيت¬ها و خصوصاً حربة جديد يعمي پخش اين برنامه¬ها از طريق ماهواره پرداخته¬اند.
تعريف ماهواره
قمرهاي مصنوعي كه در مداري، گرد زمين به حركت در مي¬آيد و مجهز به فرستنده¬هاي راديويي و تلويزيوني هستند و مي¬توانند مناطق وسيعي را تحت پوشش صدا و تصوير قرار دهند، ماهواره ناميده مي¬شود.
رشد و توسعة تكنولوژي، تحولي عميق و گسترده در صحنة تبليغات به وجود آورده است. امروزه ماهواره¬هاي پيشرفته، فضاي فرهنگي جهان را پوشش مي¬دهند و بدون شك در افكار، رفتار و منش انسان تأثير به سزايي دارند.
گسترش تكنولوژي¬هاي اطلاعاتي نظير ماهواره و اينترنت، مرزهاي جهان امروز را به مرزهاي شيشه¬اي تبديل كرده¬اند و به مرور و با حذف مرزهاي جهان امروز را به مرزهاي شيشه¬اي كرده¬اند و به مرور با حذف مرزهاي فيزيكي امكان كنترل و اعمال نظر بر گردش اطلاعات را از دولتهاي محلي مي¬گيرند.
مك دوهان نظريه¬پرداز دهكده جهاني ارتباطات اعتقاد دارد كه در رسانه يك ابزار نيست خود پيام است. تلويزيون ابزار پيام¬رساني نيست خود پيام است. بنابراين يكي از عواملي كه امروزه بسته اصلي تحقق اعمال سلطه استكبار جهاني در تحميل نظم نوين جهاني را فراهم مي¬كند رسانه¬هاي ارتباطي قدرتمند نظير ماهواره و اينترنت است.

بررسي آسيب¬هاي ماهواره در استان آذربايجان¬غربي
تأثيرات منفي ماهواره به عنوان ابزار جنگ رواني را در بخش¬هاي زير مي¬توان مطرح ساخت:
- مضرّات اقتصادي
- مضرّات سياسي
- مضرّات اجتماعي، فرهنگي
- مضرّات نظامي
مضرّات اقتصادي ماهواره در استان
الف) مردم جهت خريد دستگاه¬هاي دريافت كنندة امواج ماهواره¬اي متحمّل هزينه¬اي مي¬شوند و همين قضيه بخشي از درآمد مردم را براي خريد دستگاههاي خارجي صرف نمايد.
ب) با تبليغ كالاهاي خارجي از طريق ماهواره باعث جلب افراد به مصرف و خريداري كالاهاي خارجي شده و از ارزش كالاهاي توليد شده توسط كشور و همچنين استان كاسته و در نتيجه سرماية ملي را به خطر مي¬اندازد.
ج) تبليغ فرهنگ غرب و ترويج آن از سوي كشورهاي بيگانه باعث روي آوردن جوانان استان به مواد مخدّر و روان¬گردان و… شده و از نيروي كار مثبت وكارآفريني جوانان استان مي¬كاهد و در نتيجه گرفتار فقر مي¬گردند.
د) توسعة قاچاق و رفاه اقتصادي نيز از مضرّات اقتصادي ماهواره در استان هست.
متاسفانه در استان آذربايجان¬غربي به علّت نزديكي به مرز قاچاق در ميان افراد منطقه رو به افزايش بوده و در نتيجه تأثير منفي در اقتصاد كشور مي¬گذارد.
و بسياري مضرات اقتصادي ديگري كه با بررسي و تحليل قابل دستيابي است بايد توجه كرد كه مكتب اقتصادي اسلام مشتمل بر قضاياي (بايدي) است كه از فلسفه اقتصادي گرفته مي¬شود برخي از اين قضايا به صورت اصول مسلم در اقتصاد تلقي مي¬شود و زيربناي نظام اقتصادي را مي¬سازند كه از آن به مباني اقتصادي تعبير مي¬شود مانند ماليت و ارزش، عدالت اقتصادي و استقلال و رشد اقتصادي هر نظامي كه داراي اين مباني باشد از نظر اسلام اقتصاد پويايي خواهد داشت و مي¬توان از مضرّات ديگر ماهواره از لحاظ اقتصادي به اسراف اشاره كرد چرا كه مشخص با نگاه كردن به برنامه¬هاي ماهواره¬اي در مخارج مشخصي و خانوادگي خود اسراف مي¬كند و به تضييع حقوق خود و خانواده يا به مصرف بيهوده نيروي برق مي¬پردازد. گسترش روح اسراف¬گرايي با قناعت زندگي كردن را از بين برده و باعث وابستگي اقتصادي به كشورهاي بيگانه مي¬گردد.
ولخرجي و اسراف انسان را در مسير خوشگذراني قرار مي¬دهد و زماني نخواهد گذشت كه اسرافكار با شكست اخلاقي مواجه مي¬شود و به راحتي به هر گناهي به ويژه جرايم اقتصادي تن مي¬دهد. از جمله جرايم اقتصادي در استان مي¬توان به دزدي، رشوه¬¬خواري– رباخواري و… اشاره نمود كه همة اينها به نوعي با تأثيرات منفي ماهواره در ارتباط هستند.
مضرّات سياسي ماهواره در استان
كشورهايي كه وظيفة پخش برنامه¬هاي ماهواره¬ها را بر عهده مي¬گيرند اهداف سياسي خاصّي را دنبال مي¬نمايند از طريق برنامه¬هاي ماهواره¬ها يك سري جنجانهاي سياسي را راه¬اندازي مي¬كنند البته بايد توجه كرد كه اين موضع¬گيريهاي سياسي خود منشأ اقتصادي، اجتماعي، و حتي نظامي دارند.
استعمارگران از طريق ارائه برنامه¬هاي باب طبع جهان سوم به دنبال برنامه¬هاي جذّاب و پرتماشاچي هستند تا از طريق جوسازي و فريفتن اين كشورها از همة مسائل به نفع خود بهره¬برداري كنند از جمله تأثيرات منفي ماهواره از لحاظ سياسي در استان ايجاد تفرقه ميان فرقه¬ها و مذاهب مختلف ديني از جمله اختلاف بين شيعه و سنّي است.
از آنجا كه ايجاد اختلاف به عنوان اهداف اصلي كشورهاي بيگانه مي¬باشد از هر گونه تبليغات منفي براي رسيدن به اين دريغ نمي¬كنند.
مضرات اجتماعي، فرهنگي ماهواره در استان
برنامه¬هاي ماهواره¬اي با ترويج آداب و رسوم خاص غرب در ميان خانواده¬ها باعث كم¬رنگ شدن عادات و رسوم اسلامي در استان گرديده¬اند. اعضاي خانواده¬ها به سوي فرهنگ غرب متمايل گشته و از فرهنگ اسلامي فاصله مي¬گيرند.
بر اثر برنامه¬هاي ماهواره¬اي ارزشهاي ديني در استان روزبه¬روز كم¬رنگ شده و منّد ارزشهاي جايگزين آنها مي¬شوند.
افراد كه تحت تاثير برنامه¬هاي ماهواره¬اي قرار مي¬گيرند هويت خودشان را از دست مي¬دهند و قادر به تشخيص سره از ناسره نيستند و به راحتي در معرض هدف تهاجم فرهنگي كشورهاي غرب قرار مي-گيرند كه در استان آ.غ هم اين امر زياد ديده مي¬شود.
وقتي اصول¬ها و آرمان¬ها كه به عنوان ارزش اجتماعي مطرح مي¬شوند تهديد شود نظام فرهنگي جامعه متزلزل مي¬گردد كه به سادگي نمي¬توان آن را ترميم كرد.
اگر جامعه¬اي شاهد باشد كه هويت انساني، فضيلت اخلاقي خود را كه براي پاسداري از آن فداكاري¬هاي زيادي انجام داده مورد ترديد قرار داده¬اند بايد بداند كه امنيت فرهنگي او در معرض آسيب جدي قرار گرفته است.
روي آوردن جوانان به مُدگرايي و مصرف روزافزون وسايل آرايشي از ديگر مضرّات اجتماعي– فرهنگي ماهواره در بين جوانان استان مي¬باشد.
گسترش فساد اخلاقي در بين جوانان استان: براي مثال روي آوردن جوانان به مراكز فساد هر چند به صورت پنهاني، افزايش روابط ناسالم بين دختران و پسران، از دست دادن ايمان و در نتيجه احساس پوچي و خودكشي، بي¬احترامي به ئالدين، از بين رفتن معيارهاي صحيح معاملات اجتماعي در بين آنان، از بين رفتن بنياد خانواده¬ها و افزايش طلاق، افزايش بچه¬هاي بي¬سرپرست، بي¬حيايي و بي¬عفتي در بين دختران استان
- كمرنگ شدن نقش روحانيت و همچنين كم¬رنگ شدن ارتباط حوزه و دانشگاه در استان
- اهانت به ارزش و مقام زن در استان
نمونه¬هاي مطرح شده از مضرات فرهنگي و اجتماعي، موارد معدودي است كه به آنها اشاره شد و با دقت و بررسي بيشتر در سطح استان مطمئناً تاثيرات منفي ديگر آن را مي¬توان يافت.

مضرّات نظامي ماهواره در استان
استفاده از زور و تهديد همواره نقش مهمي در روابط بين¬المللي كشورها داشته است و پيشرفت¬هاي تكنولوژي در روندهاي نظامي اثر مهمي مي¬گذارد. تهديدهاي غرب عليه كشورهاي جهان سوم كه از طريق ماهواره¬ها همه روزه پخش مي¬شود نقش بازدارندگي دفاعي ايجاد كرده، بازدارندگي كه از طريق آن تصميم گيرندگان يك دولت با تهديد دشمنان بالقوه درصدد جلوگيري از برخي از اعمال آنها برمي¬آيند.
از جمله مضرات نظامي ماهواره در استان پديدة پان تركيسم بود كه با تبليغ¬هاي سوء غرب در استان ايجاد شده بود.
ايجاد رعب و ترس و ترديد نسبت به قدرت نظامي كشور خود در بين جوانان استان از ديگر مضرّات نظامي ماهواره مي¬توان ياد نمود.
اگر عصري را كه در آن زندگي مي¬كنيم، به خصوص دهه¬هاي اخير را، عصر بحران فرهنگي بناميم نام بدي را انتخاب نكرده¬ايم. در تاريخ تمدن بشر دوره¬هاي مختلفي ديده مي¬شود كه بنابه مناسبت¬هايي، نام-گذاريهاي مختلفي شده است؛ ولي شايد در هيچ دوره¬اي نبوده كه در بيشتر كشورهاي دنيا يك بحران فرهنگي، كه از ديدگاه بحران هويت ناميده مي¬شود، به اين وسعت وجود داشته باشد.
از ديدگاه قرآن، هرگاه تعاليم دين و ايدئولوژي مسلمين و يا منافع و مصالح اعضاي جامعة قرآني، از سوي دشمن مورد تهاجم و تجاوز قرار گيرد و يا به خطر افتد، برهمة مسلمانان و اعضاي جامعة قرآني – اعم از زن و مرد و پير و جوان– واجب است تا به مقابله با آن بپردازند و از كيان اسلام و مسلمين دفاع كنند و به نصرت و ياري و مسلمين بشتابند.
آيات بسياري در قرآن بر اين حقيقت دلالت دارد.
از جمله آيه شريفه 60 سوره سوره انفال كه مفادش آن اين است:
«مسلمانان بايد خود را براي مقابله با دشمنان چنان مجهّز و مسلّح سازند و از لحاظ قدرت نظامي و اقتصادي چنان نيرومند و آماده سازند كه دشمن هرگز خيال حمله و تجاوز را بر سه نپروراند و از هر گونه تهاجم و آسيب¬رساني، بهراسد. »
راه¬هاي مقابله با برنامه¬هاي ماهواره¬ها
ماهواره¬هاي موجود بر فراز جهان، از طرفي مسلط بر زمين بوده و از طرف ديگر تأمين كنندة اهداف هدايت كنندگان آنها هستند، ما مي¬دانيم كه اين نوع ارتباط يك جانبه هيچ شباهتي به تبادل فرهنگي ندارد و بيشتر تهاجم فرهنگي و جنگ رواني است.
قبل از ورود به بحث راه¬هاي مقابله ابتدا لازم است ماهيت تهاجم فرهنگي را شناسايي نماييم. آيا مي¬توان گفت كه تهاجم فرهنگي را شناسايي نماييم. آيا مي¬توان مثل حربه¬هاي سياسي است؟ به طور كلي تهاجم فرهنگي را مي¬توان چنين تعريف نمود.
تهاجم فرهنگي عبارت است يورش معنوي به آداب رسوم، سنن، ارزش¬ها و هنجارهاي ديرينة يك ملت و القاي ارزش¬هاي مورد نظر خود و تغييرمندهاي اجتماعي و فرهنگ همان ملت جهت جذب سرمايه¬هاي ملي آنان.
بديهي است كه هر دري درماني دارد و هر زهري پادزهري. زخم تهاجم فرهنگي را با قواي قهرية يك مهلكت نمي¬توان درمان نمود. درمان و مقابله بايد مثل تهاجم، فرهنگي باشد مسلم است كه بايد درمان همه جانبه صورت پذيرد. چرا كه از طرفي بايد مردم خود را از گرداب هولناك ماهواره¬ها نجات دهيم و از طرف ديگر بايد با برنامه¬هاي برون مرزي مقابله به مثل نماييم. بايد با ارسال برنامه¬هاي مفيد، اصيل و مهم¬تر از همه جذاب براي ملّت خود و ساير ملل عرصه را بر استعمارگران تنگ نماييم. اين عمل اگر با برنامه¬ريزي دقيق و حساب شده صورت گيرد در نهايت موجب رونق اقتصادي، شكوفايي تمدن، فرهنگ و استعدادهاي بالقوه دروني و چندين تأثير مثبت ديگر خواهد شد. سپس به طور كلي بايد دو اقدام يا اقدامات عهده در مورد درمان و مقابله در اين جنگ نابرابر رواني صورت پذيرد.
الف) اقدامات درون مرزي
در اين زمينه، مهمترين اقدامي كه مي¬تواند صورت گيرد، افزايش سطح آگاهي مردم از طريق رسانه¬هاي ارتباط جمعي است. تبيين اين حقيقت كه برنامه¬هاي ماهواره¬اي چه عواقب سوئي در پي دارد وقتي موثر است كه فرد اعضاي يك جامعه به عواقب آن آگاه باشند. قدر مسلم گام مهم و جدي در جلوگيري از اشاعة برنامه¬هاي ماهواره¬اي برداشته خواهد شد.
البته تاثيري كه اقدام غيرمستقيم مي¬تواند بگذارد قابل قياس با هيچ اقدام ديگري نيست. منظور از اقدام مستقيم اين است كه بدون صحبت از ماهواره و تأثيراتش از طريق پخش برنامه¬هاي بهتر، مفيدتر و جذاب¬تر (با رعايت اصول قانون اساسي) از تعداد تماشاچيان اين چنين برنامه¬هايي بكاهند چنين روشي بسيار معقول مي¬نمايد:
اقدامات قانون¬گذاري از طريق ممنوع كردن خريد و فروش و استفاده از ماهواره¬ها تا حدودي قادر است در دل برخي افراد شرافتمند ايجاد ترس نموده و آنان را از اين طريق (اگر قصد استفاده داشتند) از خريد و استفادة از آن منصرف بنمايد.
به هر تقدير اگر در عرصة جنگ رواني به طور غيرمستقيم با استفاده از جديدترين دستاوردهاي علمي، فرهنگي، هنري و تجربيات و اندوخته¬هاي مختصصان رشته¬هاي مختلف از جمله روان¬شناسان، جامعه¬شناسان و مردم¬شناسان و… وارد شويم. تأثير عملكردها به مراتب بيشتر خواهد بود. در اين صورت همان شيوه¬اي كه غرب بر روي آن سرمايه¬گذاري كرده و به بيگانگان (يعني كشورهاي جهان سوم) عرضه مي¬نمايد براي ملت كشور خودمان به كار گيريم در واقع كاري كه غرب براي بيگانگان انجام مي¬دهد براي خود انجام داده¬ايم.
ب) اقدامات برون مرزي
همان طور كه قبلاً توضيح داده شد اقدامات درون مرزي كافي نبوده و نياز مبرم به اقدامات برون مرزي نيز مي¬باشد؛ چرا كه اساساً جنگ رواني يك بحث فراملي بوده و بايد در عرصة بين¬المللي با آن برخورد شود. چنين برخوردي بايد فرهنگي موضع¬گيري نمايد.
اولين گام در اين زمينه ارائه برنامه¬هاي برون مرزي مشتمل بر مسائل فرهنگي، مذهبي و تبليغي مي¬باشد اين عملكرد شايد در نظر اول منطقي جلوه نكند و گمان رود كه نيازي بدين كار نمي¬باشد ولي با تعمق و ژرف¬نگري در اين مسأله لزوم آن آشكار مي¬شود. ارائه چنين برنامه¬هايي اگر از طريق ماهواره باشد بهتر و تأثير آن بيشتر خواهد بود ولي اگر اين برنامه¬ها تنها به برخي كشورهاي هم¬جوار ارسال شود و ماهواره¬اي در كار نباشد مانند اين است كه با تير و كمان به جنگ با اسلحة گرم برويم، جنگ، جنگ رواني است. اگر سلاح جنگ بهتر از سلاح دشمن نباشد لااقل نبايد ضعيف¬تر باشد.
سوالي كه اين جا مطرح مي¬شود اين است كه بيشتر ممالك جهان سوم يا در حال توسعه از لحاظ اقتصادي و توانايي عملي در مرحله¬اي نيستند كه بتوانند چنين غول¬هايي را به جو زمين ارسال نمايند پس آيا آنان محكومند؟
جواب اين سؤال در اتحاد ملت¬ها نهفته است. اتحاد آگاهانة مهالك متعدد و عدم وابستگي سياسي، اقتصادي و فرهنگي به استعمارگران خواهد توانست هم آنان را از لحاظ اقتصادي بر اين كار توانا نمايد و هم از لحاظ علمي با همفكري متخصصان اين قابليت را به دست خواهد داد.
نتيجه
با مطالعات انجام شد، مي¬توان چنين نتيجه گرفت:
آسيب¬هاي ماهواره شامل تمام ابعاد زندگي انسان مي¬گردد. اين ابزار اگر به صورت صحيح استفاده نگردد به اقتصاد، سياست، اجتماع و فرهنگ و حتي از بّعد نظامي به امنيت كشور لطمه وارد مي¬سازد.
كشورهاي بيگانه از ماهواره به عنوان ابزاري براي جنگ رواني و تبليغات و شايعات نادرست استفاده مي¬كنند و با تأثير در احساسات و انديشه¬ها و رفتارهاي افراد باعث دور شدن آنها از فرهنگ اصيل خود و تمايل به فرهنگ¬هاي غرب مي¬شوند. آنها با شستشوي مغزي و جنگ اطلاعاتي اعتمادبه¬نفس را از جوانان گرفته و آنها را بيهودگي و بي¬هدفي مي¬كشانند.
از آنجا كه مضرّات ماهواره در استان آ.غ زياد به چشم مي¬خورد، اميدواريم كه با استفادة صحيح از اين ابزار جوانان از دام تهاجم فرهنگي رها شد. و با گرايش به اسلام ناب محمدي جامعه¬اي سالم را ايجاد كرده و امنيت را در تمام ابعاد در كشورشان برقرار سازند.
فهرست منابع
1- قرآن كريم
2- پژوهشكدة تحقيقات اسلامي، جنگ رواني، قم، انتشارات زفرم هدايت، 1383.
3- پژوهشكدة تحقيقات اسلامي، تبليغ دين از منظر دين، قم، انتشارات زفرم هدايت، 1383.
4- تقوي، سيدرضا، تأملات فرهنگي، تهران نشر نخيل، 1384.
5- داود رنجبران، جنگ نرم، تهران، نشر نخيل، 1384.
6- غفاري، حسين، ويژگيهاي جامعة قرآني، قم، دفتر انتشارات اسلامي، 1387.
7- مركز پژوهش¬هاي¬اسلامي، رواق انديشه، قم، انتشارات مركزپژوهش¬هاي اسلامي صداوسيما، 1383.
8- مصباح ¬يزدي، محمدتقي، تهاجم فرهنگي، قم، انتشارات موسسة آموزشي و پژوهشي امام-خميني(ره)، 1380.
9- معاونت سياسي نمايندگي ولي فقيه در نيروي مقاومت بسيج و سپاه، بررسي و تحليل اهم مسائل سياسي روز، تهران، معاونت آموزشي نيروي مقاومت بسيج سپاه، 1381.
10- نادري، محمدمهدي، كاوش¬ها و چالش¬ها، قم، انتشارات مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام-خميني(ره)، 1379.
11- طرح پرسشنامه.

صفحات: 1 · 2 · 3