نگارنده: زهرا فتحی

چکیده

دیدگاه ها و نقطه نظرات رهبر معظم انقلاب اسلامی برای حوزه های علمیه و روحانیت که بسیاری از آنها جنبه راهبردی داشته و برای ایجاد تحول در حوزه و رشد علمی، پژوهشی و معنوی روحانیت بسیار سودمند و راهگشا است. امروز بررسی و موشکافی این دیدگاه ها یک ضرورت اجتناب ناپذیر است.

مقام معظم رهبری هر بار در سفرهای خود به استان های مختلف کشور به ویژه  قم و مشهد، افق های جدیدی پیش روی حوزویان گشوده و با بیانات و رهنمودهای خود نقشه راه حوزویان را فرا روی آنها قرار می دهند. حوزه های علمیه ای که در زمان امام خمینی (رحمه الله علیه) با تکیه بر ایمان و رهبری الهی تحولی عظیم به وجود آوردند که نه تنها باعث حیات فکری، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و … در ایران بلکه به عنوان الگویی برای کشورهای آزادی خواه دنیا معرفی گردید.

معظم له در دیدار با علما، طلاب، فضلا و مراجع عظام، بیشر بخش های محتوایی، مسائل مدیریتی، ساختاری، چارچوب های کلی، اقدام در راستای حضور علمی جدی در صحنه جهانی، رسالت حوزه نسبت به جهان و نیازهای روز را مورد عنایت و توجه قرار می دهند که این رهنمودهای روشنگرانه، مشخص‌کننده راهبردهای اساسی حوزه‌های علمیه است.

جامعیت نگاه حضرت آیت‌الله‌ خامنه‌ای در حوزه‌های مختلف دانش، نقش راهبری ایشان در جهان اسلام، دقت‌نظر در حوزه آینده‌نگری و آینده‌نگاری، اهتمام به تحول، روزآمدی، تأکید جدی و مجدانه بر استقلال حوزه‌های علمیه، اهتمام حوزه به بررسی و تحلیل سند چشم‌انداز و نقشه جامع علمی کشور، گویای افکار بلند و اشراف کامل ایشان بر مسائل حوزه است. که در این نوشتار سعی شده در حد توان به بررسی شاخصه های حوزه ی انقلابی در آرمان های رهبر معظم انقلاب در طرح سیاست های راهبردی برای آینده حوزه، پرداخت.

کلید واژه: شاخصه های انقلابی بودن ، استکبار، انقلاب زدایی، انقلابی ماندن، حوزه های علمیه

صفحات: 1 · 2

نشست پژوهشی با عنوان” بررسی جایگاه ولایت فقیه در تداوم انقلاب اسلامی” در مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی الزهراء “سلام الله علیها” ارومیه برگزار شد.

به گزارش معاون پژوهش مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی الزهراء “سلام الله علیها” نشست علمی – پژوهشی با عنوان “بررسی جایگاه ولایت فقیه در تداوم انقلاب اسلامی” با حضور استاد محترم “حجت الاسلام و المسلمین میرزایی"زیدعزه” در سالن نشست های مرکز تخصصی تفسیر الزهراء(سلام الله علیها) در 18/11/95 برگزار شد.
در این نشست که به همت اعضای انجمن پژوهشی این مرکز تشکیل شده بود، دکتر میرزایی با تبریک دهه فجر، ضمن اشاره به ضرورت قانون و حاکمیت در جوامع بشری و حاکمیت مطلق الهی، حاکمیت پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) را با اذن خداوند متعال در راستای حاکمیت الهی معرفی کردند و حاکمیت معصومین و امامان بعد از پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) را در امتداد حاکمیت خدا و رسول بیان کرده و در زمان عدم حضور این حاکمیت به نائبان عام که همان ولایت فقیه است، تفویض می شود.
ایشان در ادامه به ادله اثبات ولایت فقیه که به سه دسته؛ ادله عقلی، نقلی و دلیل منطبق بر دیدگاه طرفداران دموکراسی و قرارداد اجتماعی تقسیم می شوند، اشاره کردند و فرمودند: ادلّه نقلى اين مسأله عبارت از رواياتى است كه دلالت بر ارجاع مردم به فقها براى رفع نيازهاى حكومتى (بويژه مسائل قضايى و اختلافات حقوقى) دارد و يا فقها را به عنوان «اُمنا» يا «خُلفا» و «وارثان» پيامبران و كسانى كه مجارى امور بدست ايشان است معرّفى كرده است. آقای میرزایی سپس به تشریح ولایت مطلقه فقیه پرداخته و افزودند، قول مشهور فقها و مرحوم امام"ره” انتصابی بودن ولایت فقیه است و مشروعیتش به خاطر همین است. دیدگاه دوم، معتقد به انتخابی بودن ولایت فقیه از طرف مردم و مشروعیت آن بخاطر انتخاب مردم است. برخی از معتقدین به این دیدگاه، آنقدر این قضیه را عقب می برند که مشروعیت ولایت حضرات معصومین را ناشی از رای مردم می دانند و بر این باورند تا زمانی که مردم به حضرت علی"علیه السلام” رای نداده بودند مشروعیت نداشت و زمانی که رای دادند، مشروعیت پیدا کرد. بعضی مستمسک ها نیز بر این باور خود دارند. از جمله در نامه ای در نهج البلاغه حضرت به معاویه بر دیدگاه انتخاب، اشاره کردند: «همان کسانی که با ابوبکر و عمر بیعت کردند با من هم بیعت کردند. پس من مشروعیت دارم.» ؛ ولی واقع مطلب این نیست، حضرت مشروعیت خود را از نصب دارند. چرا که مبنا حضرت اگر این بود، بعد از وفات پیامبر و بیماری حضرت زهرا"سلام الله علیها"، حضرت به خانه های انصار نمی رفتند که بیایید شهادت دهید که پیامبر مرا نصب کردند. در آن جمله نهج البلاغه هم حضرت در مقام جدل هستند.
امروزه، در مسئله ولایت فقیه همین بحث مطرح است. به این شکل که ولی فقیه نایب امام زمان است، یعنی امام زمان آن را انتخاب کردند. البته نیابت دو نوع است: نیابت خاصه و نیابت عامه. نیابت خاصه به اسم و رسم کامل مشخص می شود؛ اما نیابت عامه یه سری ویژگی را مشخص کردند و ما باید این ویژگی ها را تطبیق دهیم. در تعبیری از امام حسن عسگری “علیه السلام"َبرخی ویژگی آمده است: “فأمّا مَن كانَ مِن الفُقَهاءِ صائنا لنفسِهِ حافِظا لِدينِهِ مُخالِفا على هَواهُ مُطِيعا لأمرِ مَولاهُ فلِلعَوامِّ أن يُقَلِّدُوهُ ، وذلكَ لا يكونُ إلّا بَعضَ فُقَهاءِ الشِّيعَةِ لا جَميعَهُم .” یعنی هر کس این ویژگی ها را داشت، او نایب من است و خیلی روایات دیگر. ولایت فقه هم از همین سنخ است. یک عده می گویند: من قبول ندارم، بلکه باید دموکراسی، اکثریت و انتخابات باشد. جواب این است که اکثریت هم همان را مطرح می کنند، قانون اساسی که 98 در صد آن را امضا کردند. محتواش همین است.
یک اشکالی که ممکن است مطرح شود ، هیچ کاره بودن مردم در نظریه انتصاب، به عبارت دیگر دیکتاتوری محض نظام است. اما این باطل است بلکه جایگاه مردم در نظام ولایی بسیار پر رنگ است. توضیح اینکه ما دو مسئله داریم: مشروعیت و مقبولیت، مشروعیت ولی فقیه یعنی امضای شارع را داشته باشد. مقبولیت اجتماعی یعنی ولایت فقیه علاوه بر مشروعیت باید به ظهور برسد و در صحنه اجتماع فعلیت پیدا کند، باید مقبولیت داشته باشد یعنی مردم در صحنه بیایند و دست بیعت دراز کنند تا نظام ولایی تحقق پیدا کند. نشست پژوهشی با عنوان” بررسی جایگاه ولایت فقیه در تداوم انقلاب اسلامی” در مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی الزهراء “سلام الله علیها” ارومیه برگزار شد.

به گزارش معاون پژوهش مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی الزهراء “سلام الله علیها” نشست علمی – پژوهشی با عنوان “بررسی جایگاه ولایت فقیه در تداوم انقلاب اسلامی” با حضور استاد محترم “حجت الاسلام و المسلمین میرزایی"زیدعزه” در سالن نشست های مرکز تخصصی تفسیر الزهراء(سلام الله علیها) در 18/11/95 برگزار شد.
در این نشست که به همت اعضای انجمن پژوهشی این مرکز تشکیل شده بود، دکتر میرزایی با تبریک دهه فجر، ضمن اشاره به ضرورت قانون و حاکمیت در جوامع بشری و حاکمیت مطلق الهی، حاکمیت پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) را با اذن خداوند متعال در راستای حاکمیت الهی معرفی کردند و حاکمیت معصومین و امامان بعد از پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) را در امتداد حاکمیت خدا و رسول بیان کرده و در زمان عدم حضور این حاکمیت به نائبان عام که همان ولایت فقیه است، تفویض می شود.
ایشان در ادامه به ادله اثبات ولایت فقیه که به سه دسته؛ ادله عقلی، نقلی و دلیل منطبق بر دیدگاه طرفداران دموکراسی و قرارداد اجتماعی تقسیم می شوند، اشاره کردند و فرمودند: ادلّه نقلى اين مسأله عبارت از رواياتى است كه دلالت بر ارجاع مردم به فقها براى رفع نيازهاى حكومتى (بويژه مسائل قضايى و اختلافات حقوقى) دارد و يا فقها را به عنوان «اُمنا» يا «خُلفا» و «وارثان» پيامبران و كسانى كه مجارى امور بدست ايشان است معرّفى كرده است. آقای میرزایی سپس به تشریح ولایت مطلقه فقیه پرداخته و افزودند، قول مشهور فقها و مرحوم امام"ره” انتصابی بودن ولایت فقیه است و مشروعیتش به خاطر همین است. دیدگاه دوم، معتقد به انتخابی بودن ولایت فقیه از طرف مردم و مشروعیت آن بخاطر انتخاب مردم است. برخی از معتقدین به این دیدگاه، آنقدر این قضیه را عقب می برند که مشروعیت ولایت حضرات معصومین را ناشی از رای مردم می دانند و بر این باورند تا زمانی که مردم به حضرت علی"علیه السلام” رای نداده بودند مشروعیت نداشت و زمانی که رای دادند، مشروعیت پیدا کرد. بعضی مستمسک ها نیز بر این باور خود دارند. از جمله در نامه ای در نهج البلاغه حضرت به معاویه بر دیدگاه انتخاب، اشاره کردند: «همان کسانی که با ابوبکر و عمر بیعت کردند با من هم بیعت کردند. پس من مشروعیت دارم.» ؛ ولی واقع مطلب این نیست، حضرت مشروعیت خود را از نصب دارند. چرا که مبنا حضرت اگر این بود، بعد از وفات پیامبر و بیماری حضرت زهرا"سلام الله علیها"، حضرت به خانه های انصار نمی رفتند که بیایید شهادت دهید که پیامبر مرا نصب کردند. در آن جمله نهج البلاغه هم حضرت در مقام جدل هستند.
امروزه، در مسئله ولایت فقیه همین بحث مطرح است. به این شکل که ولی فقیه نایب امام زمان است، یعنی امام زمان آن را انتخاب کردند. البته نیابت دو نوع است: نیابت خاصه و نیابت عامه. نیابت خاصه به اسم و رسم کامل مشخص می شود؛ اما نیابت عامه یه سری ویژگی را مشخص کردند و ما باید این ویژگی ها را تطبیق دهیم. در تعبیری از امام حسن عسگری “علیه السلام"َبرخی ویژگی آمده است: “فأمّا مَن كانَ مِن الفُقَهاءِ صائنا لنفسِهِ حافِظا لِدينِهِ مُخالِفا على هَواهُ مُطِيعا لأمرِ مَولاهُ فلِلعَوامِّ أن يُقَلِّدُوهُ ، وذلكَ لا يكونُ إلّا بَعضَ فُقَهاءِ الشِّيعَةِ لا جَميعَهُم .” یعنی هر کس این ویژگی ها را داشت، او نایب من است و خیلی روایات دیگر. ولایت فقه هم از همین سنخ است. یک عده می گویند: من قبول ندارم، بلکه باید دموکراسی، اکثریت و انتخابات باشد. جواب این است که اکثریت هم همان را مطرح می کنند، قانون اساسی که 98 در صد آن را امضا کردند. محتواش همین است.
یک اشکالی که ممکن است مطرح شود ، هیچ کاره بودن مردم در نظریه انتصاب، به عبارت دیگر دیکتاتوری محض نظام است. اما این باطل است بلکه جایگاه مردم در نظام ولایی بسیار پر رنگ است. توضیح اینکه ما دو مسئله داریم: مشروعیت و مقبولیت، مشروعیت ولی فقیه یعنی امضای شارع را داشته باشد. مقبولیت اجتماعی یعنی ولایت فقیه علاوه بر مشروعیت باید به ظهور برسد و در صحنه اجتماع فعلیت پیدا کند، باید مقبولیت داشته باشد یعنی مردم در صحنه بیایند و دست بیعت دراز کنند تا نظام ولایی تحقق پیدا کند. نشست پژوهشی با عنوان” بررسی جایگاه ولایت فقیه در تداوم انقلاب اسلامی” در مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی الزهراء “سلام الله علیها” ارومیه برگزار شد.

به گزارش معاون پژوهش مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی الزهراء “سلام الله علیها” نشست علمی – پژوهشی با عنوان “بررسی جایگاه ولایت فقیه در تداوم انقلاب اسلامی” با حضور استاد محترم “حجت الاسلام و المسلمین میرزایی"زیدعزه” در سالن نشست های مرکز تخصصی تفسیر الزهراء(سلام الله علیها) در 18/11/95 برگزار شد.
در این نشست که به همت اعضای انجمن پژوهشی این مرکز تشکیل شده بود، دکتر میرزایی با تبریک دهه فجر، ضمن اشاره به ضرورت قانون و حاکمیت در جوامع بشری و حاکمیت مطلق الهی، حاکمیت پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) را با اذن خداوند متعال در راستای حاکمیت الهی معرفی کردند و حاکمیت معصومین و امامان بعد از پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) را در امتداد حاکمیت خدا و رسول بیان کرده و در زمان عدم حضور این حاکمیت به نائبان عام که همان ولایت فقیه است، تفویض می شود.
ایشان در ادامه به ادله اثبات ولایت فقیه که به سه دسته؛ ادله عقلی، نقلی و دلیل منطبق بر دیدگاه طرفداران دموکراسی و قرارداد اجتماعی تقسیم می شوند، اشاره کردند و فرمودند: ادلّه نقلى اين مسأله عبارت از رواياتى است كه دلالت بر ارجاع مردم به فقها براى رفع نيازهاى حكومتى (بويژه مسائل قضايى و اختلافات حقوقى) دارد و يا فقها را به عنوان «اُمنا» يا «خُلفا» و «وارثان» پيامبران و كسانى كه مجارى امور بدست ايشان است معرّفى كرده است. آقای میرزایی سپس به تشریح ولایت مطلقه فقیه پرداخته و افزودند، قول مشهور فقها و مرحوم امام"ره” انتصابی بودن ولایت فقیه است و مشروعیتش به خاطر همین است. دیدگاه دوم، معتقد به انتخابی بودن ولایت فقیه از طرف مردم و مشروعیت آن بخاطر انتخاب مردم است. برخی از معتقدین به این دیدگاه، آنقدر این قضیه را عقب می برند که مشروعیت ولایت حضرات معصومین را ناشی از رای مردم می دانند و بر این باورند تا زمانی که مردم به حضرت علی"علیه السلام” رای نداده بودند مشروعیت نداشت و زمانی که رای دادند، مشروعیت پیدا کرد. بعضی مستمسک ها نیز بر این باور خود دارند. از جمله در نامه ای در نهج البلاغه حضرت به معاویه بر دیدگاه انتخاب، اشاره کردند: «همان کسانی که با ابوبکر و عمر بیعت کردند با من هم بیعت کردند. پس من مشروعیت دارم.» ؛ ولی واقع مطلب این نیست، حضرت مشروعیت خود را از نصب دارند. چرا که مبنا حضرت اگر این بود، بعد از وفات پیامبر و بیماری حضرت زهرا"سلام الله علیها"، حضرت به خانه های انصار نمی رفتند که بیایید شهادت دهید که پیامبر مرا نصب کردند. در آن جمله نهج البلاغه هم حضرت در مقام جدل هستند.
امروزه، در مسئله ولایت فقیه همین بحث مطرح است. به این شکل که ولی فقیه نایب امام زمان است، یعنی امام زمان آن را انتخاب کردند. البته نیابت دو نوع است: نیابت خاصه و نیابت عامه. نیابت خاصه به اسم و رسم کامل مشخص می شود؛ اما نیابت عامه یه سری ویژگی را مشخص کردند و ما باید این ویژگی ها را تطبیق دهیم. در تعبیری از امام حسن عسگری “علیه السلام"َبرخی ویژگی آمده است: “فأمّا مَن كانَ مِن الفُقَهاءِ صائنا لنفسِهِ حافِظا لِدينِهِ مُخالِفا على هَواهُ مُطِيعا لأمرِ مَولاهُ فلِلعَوامِّ أن يُقَلِّدُوهُ ، وذلكَ لا يكونُ إلّا بَعضَ فُقَهاءِ الشِّيعَةِ لا جَميعَهُم .” یعنی هر کس این ویژگی ها را داشت، او نایب من است و خیلی روایات دیگر. ولایت فقه هم از همین سنخ است. یک عده می گویند: من قبول ندارم، بلکه باید دموکراسی، اکثریت و انتخابات باشد. جواب این است که اکثریت هم همان را مطرح می کنند، قانون اساسی که 98 در صد آن را امضا کردند. محتواش همین است.
یک اشکالی که ممکن است مطرح شود ، هیچ کاره بودن مردم در نظریه انتصاب، به عبارت دیگر دیکتاتوری محض نظام است. اما این باطل است بلکه جایگاه مردم در نظام ولایی بسیار پر رنگ است. توضیح اینکه ما دو مسئله داریم: مشروعیت و مقبولیت، مشروعیت ولی فقیه یعنی امضای شارع را داشته باشد. مقبولیت اجتماعی یعنی ولایت فقیه علاوه بر مشروعیت باید به ظهور برسد و در صحنه اجتماع فعلیت پیدا کند، باید مقبولیت داشته باشد یعنی مردم در صحنه بیایند و دست بیعت دراز کنند تا نظام ولایی تحقق پیدا کند. 

ادامه »